Θεία μετάληψη

Ένα από τα βασικότερα και σημαντικότερα θέματα της πίστεως μας είναι ή Θεία Μετάληψη, ή Θεία Κοινωνία. Ή συμμετοχή του πιστού στη Θ. Κοινωνία είναι απολύτως απαραίτητη, διότι με αυτή γίνεται κανείς όμοιος Χριστού, ανήκει στο σώμα της εκκλησίας και αποτελεί ζωντανά ενεργό μέλος αυτής. Ή μετοχή μας στη Θ. Μετάληψη προϋποθέτει τη συμμετοχή μας στην Ευχαριστιακή Σύναξη (Θ.Λειτουργία). Ό Κύριος μας το βράδυ της Μ. Πέμπτης στο Υπερώο των Ιεροσολύμων κατά τη διάρκεια του Μυστικού του Δείπνου παρέδωσε το μεγάλο αυτό μυστήριο στους μαθητές του. Τα ιδρυτικά λόγια του Μυστηρίου αυτού είναι γνωστά σε όλους τούς χριστιανούς: "Λάβετε, φάγετε τούτο εστί το Σώμα μου" (Ματθ. 26,26) και «Πίετε έξ αυτού πάντες. Τούτο γάρ έστι το Αίμα Μου, το της Καινής Διαθήκης, το υπέρ ημών και πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών» (Ματθ κστ'26). Τα βαρυσήμαντα αυτά λόγια συμπλήρωσε λέγοντας : "Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν" (Λουκ 22,12). Και ό Απόστολος των Εθνών Παύλος θα συμπληρώσει αργότερα: "οσάκις γάρ αν εσθίητε τον άρτον τούτον και το ποτήριον τούτο πίνητε τον θάνατον του Κυρίου καταγγέλλετε, άχρις ου αν έλθη"(Α. Κορ. 11,26).

Και ή Αγία μας Εκκλησία σ' ένα της λειτουργικό ύμνο θα προτρέψει τούς πιστούς σ'αύτή τη συμμετοχή λέγοντας: "Σώμα Χριστού μεταλάβετε, πηγής αθανάτου γεύσασθε". Αλλά επειδή οι προτεστάντες αμφιβάλλουν και θεωρούν τη Θ. Ευχαριστία ως μια απλή ανάμνηση παραθέτουμε ένα απόσπασμα από τις Μυσταγωγικές Κατηχήσεις του Αγ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, προκειμένου να λάβουν απάντηση.

«Αυτού ουν (τού Κυρίου) αποφηναμένου και ειπόντος περί του άρτου Τούτο μου εστί το σώμα τις τολμήσει αμφιβάλλειν λοιπόν: και αυτού διαβεβαιωσαμένου και ειρηκότος "Τούτο μου εστί το αίμα" τις ενδοιάσει ποτέ λέγων μη είναι αυτού αίμα: "Ώστε μετά πάσης πληροφορίας ως σώματος και αίματος μεταλαμβάνομεν Χριστού. Έν τύπω γάρ άρτου δίδοται σοι το σώμα και έν τύπω οίνου δίδοται σοι το αίμα, ίνα γένη, μεταλαβοιν σώματος και αίματος Χριστού, σύσωμος και σύναιμος Χριστού. Ούτω γάρ χριστοφόροι γινόμεθα, του σώματος αυτού και του αίματος εις τα ημέτερα αναδιδομένου μέλη. Ούτω κατά τον μακάριον Πέτρον "θείας κοινωνοί γινόμεθα φύσεως".

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Γράφοντας για το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας δε θα παραθέσουμε απόψεις προσωπικές, αλλά αυτήν την πίστη της εκκλησίας μας, τη διδασκαλία τους, όπως τη διδάσκει ή Αγία Γραφή και οι Θεωμένοι πατέρες μας. Το σπουδαίο και σημαντικό αυτό θέμα δυστυχώς είναι παρεξηγημένο από μια μεγάλη μερίδα βαπτισμένων ορθοδόξων χριστιανών. Πολλοί δεν κοινωνούν καθόλου. Άλλοι βάζουν κανόνα στον εαυτό τους μόνοι τους και δεν κοινωνούν χαρακτηρίζοντας τον εαυτό τους αμαρτωλό και επομένως ανάξιο να προσέλθει στα άγια μυστήρια. "Έτσι στερούνται τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος και την ένωσή τους με το Χριστό. Κάποιοι κοινωνούν μόνο τη Μ. Πέμπτη χαρακτηρίζοντας αυτή τη Θ. Κοινωνία ως έθιμο. Άλλοι κοινωνούν τρεις φορές το χρόνο, Χριστούγεννα, Πάσχα και Δεκαπενταύγουστο μένοντας με την ψευδαίσθηση ότι είναι σύμφωνοι με το θέλημα του Κυρίου. Δικαιολογούν την μη τακτική προσέλευση στη Θ. Κοινωνία με το εξής παράδοξο. " Ή Θ. Κοινωνία δεν είναι σούπα". Βέβαια υπάρχουν και οι τακτικώς κοινωνούντες με πλήρη συναίσθηση, πράγμα πολύ παρηγορητικό για την υλιστική εποχή μας. Τί φταίει; "Ίσως εμείς οι κληρικοί δε διδάσκουμε στους πιστούς την πραγματική αλήθεια. δεν καταρτίζουμε τούς ανθρώπους όπως πρέπει. Δε δίδουμε τουλάχιστον στους καλής θελήσεως ανθρώπους αγωγή πνευματική. Ή τροφή τρέφει το σώμα μας. Και ή πνευματική τροφή τον πνευματικό άνθρωπο. Ό άνθρωπος πού δεν τρέφεται με το σώμα και το αίμα του Κυρίου παθαίνει πνευματική αβιταμίνωση. Και ό πιστός τρέφεται πνευματικά με το λόγο του Θεού και την προσευχή, πολύ δε περισσότερο τρέφεται με το σώμα και το αίμα του Κυρίου. Ή συχνή μετοχή στο Σώμα και Αίμα του Κυρίου εξασφαλίζει στον άνθρωπο κοινωνία με το Θεό και ζωή αιώνιο. Να τί λέγει ό Ίδιος ό Κύριος μας: "Ό τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα έν εμοί μένει, κά γώ έν αύτώ" και "ό τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα έχει ζωήν αιώνιον". Σ'αυτά τα αγιογραφικά χωρία ό Κύριος μας όμιλε! για τη συχνή Θ. Κοινωνία. Οι μετοχές "τρώγων και πίνων" βρίσκονται σε χρόνο ενεστώτα. Έτσι αυτός που συμμετέχει συνεχώς στο σώμα και το αίμα του Κυρίου κερδίζει τον ουρανό. Ή αγία μας εκκλησία που γνωρίζει το πλήρες νόημα των λόγων του Κυρίου προτρέπει έξ αρχής τα τέκνα της προς την κατεύθυνση αυτή και διδάσκει την τακτική συμμετοχή όχι μόνο στην ευχαριστιακή σύναξη, αλλά και τη συμμετοχή στο ποτήριο της ζωής.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ

Στο Β. κεφ. Των πράξεων των Αποστόλων διαβάζουμε: "Ήσαν δε προσκαρτερούντες τη διδαχή των Αποστόλων και τη κοινωνία και τη κλάσει του άρτου". Οι πρώτοι χριστιανοί ήταν με ζήλο αφοσιωμένοι στη Θ. Ευχαριστία. Πράγματι. Ό,τι είναι ό άρτος ό επίγειος για το σώμα, ακριβώς το ίδιο είναι και ή Θ. Ευχαριστία για την ψυχή. Άνθρωπος που δε σιτίζεται κανονικά είναι καταδικασμένος σε θάνατο και ό άνθρωπος που δε συμμετέχει στη Θ. Ευχαριστία έχει ήδη υποστεί θάνατο πνευματικό. Γι' αυτό παλαιά οι παρόντες στη Θ. Ευχαριστία κοινωνούσαν όλοι, εκτός εκείνων πού διατελούσαν υπό κανόνα, που ό πνευματικός δηλαδή δεν επέτρεπε να κοινωνήσουν. Οι πιστοί ασθενείς κοινωνούσαν στην οικία τους από τούς διακόνους, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Αγίου Ιουστίνου, φιλοσόφου και μάρτυρος.

Εισαγωγή κειμένων από το Βιβλίο :

ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΛΑΙΚΩΝ

Πρωτ. Κωνσταντίνος Ακριβόπουλος

© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Εμπόδια της προσευχής και κατανίκηση τους

Το να προσεύχεται κανείς και να αφοσιώνεται στο έργο της προσευχής είναι αγώνισμα. Πρόκειται για έναν κοπιώδη αγώνα. Όπως αναφέρει και ό γέροντας Σωφρόνιος "ενίοτε ή προσευχή ρέει μέσα μας σαν ισχυρός ποταμός και άλλοτε ή καρδιά μας αποβαίνει αποξηραμένη". Ό αγωνιζόμενος στο άθλημα της προσευχής χριστιανός έχει να αντιμετωπίσει ένα πλήθος εμποδίων, τα όποια ορθώνονται εμπρός του εξαιτίας του αόρατου πολέμου του διαβόλου, αλλά κι εξαιτίας της αμαρτωλότητά του.

Τα εμπόδια αυτά θα μπορούσαμε να τα αναφέρουμε ως εξής:

α) Ή φυσική οκνηρία: πρόκειται για την κούραση και τον κόπο της καθημερινής μας ζωής. Συντετριμμένος ό άνθρωπος από την καθημερινή βιοπάλη, αδυνατεί να αφιερώσει χρόνο προς συγκέντρωση και προσευχή, γιατί, λέγει στον εαυτό του, ή κούραση δεν του επιτρέπει την συγκέντρωση του νοός στο ταμείον του.

Ό όσιος Παλάμων, ό γέροντας του οσίου Παχωμίου, όταν έβλεπε πώς ό νεαρός υποτακτικός του νύσταζε τη νύκτα πού προσευχόταν, τον έπαιρνε κι ανέβαιναν πάνω στο γειτονικό αμμόλοφο. Κρατούσε ό καθένας τους ένα ζεμπίλι και κουβαλούσαν άμμο από το ένα μέρος στο άλλο. Τον συνήθιζε έτσι ν' αντιστέκεται στον ύπνο και να γίνεται πιο πρόθυμος στην προσευχή.

β) Ή έλλειψη συγκέντρωσης, ό νους περισπάται κατά την ώρα της προσευχής σε βιοτικές μέριμνες, σε συμβάντα της ημέρας πού πέρασε ή ταξιδεύει στο μέλλον σχεδιάζοντάς το. Έτσι, ή ώρα της προσευχής είναι μία τυπική επανάληψη κάποιων αναγνωσμάτων, χωρίς νόημα και αξία. Το πρόβλημα στην περίπτωση αυτή είναι πώς το τέλος της προσευχής συνοδεύεται με αισθήματα κενού.

γ) Ή προσευχή ως τυπική συνήθεια: πολλοί προσεύχονται για να προσεύχονται, ίσα ίσα για να "βγουν από τη σειρά", δίχως συνείδηση, δίχως περίσκεψη, δίχως να αντιλαμβάνονται το γιατί και πώς προσεύχονται.

δ) Ή εγωιστική προσευχή πού περιορίζεται στο "εγώ": πολλοί συνηθίζουν να προσεύχονται εντελώς ατομικιστικά, ζητώντας από το Θεό να τούς προφυλάσσει από κάθε κακό, υπονοώντας ότι το κακό ας βρει τούς άλλους. Άλλοι πάλι ζητούν από το Θεό χρήματα, περιουσίες, επαγγελματική καταξίωση, έχοντας την εντύπωση πώς ό Θεός δεν γνωρίζει το τί είναι καλό για την ψυχή τους, ή αντιλαμβανόμενοι την προσευχή σαν μία ανταποδοτική σχέση: "εγώ Θεέ μου σού δίνω τον χρόνο μου. εσύ να μου δώσεις όλα τα αγαθά πού σού ζητάω, γιατί εγώ είμαι οπαδός σου. Κι αν μού τα δώσεις εγώ θ( συνεχίσω να σε προσκυνάω. Ά ν όχι πρόσεξε Θεέ μου, μπορεί και να μη ... σού δίδω σημασία". ΑΣ θυμηθούμε την προσευχή τού Κολοκοτρώνη ή του Μακρυγιάννη πού είχε ως περιεχόμενο την ελευθερία του Γένους. Αγνοώντας τον εαυτό τους οι αγωνιστές προσεύχονταν για το καλό ολάκερης της πατρίδας. Αν ό Θεός έκρινε καλό ας έχαναν εκείνοι τη ζωή τους.

ε) Ή αντίληψη της προσευχής ως υποχρέωση·, σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να θεωρούμε την προσευχή υποχρέωση. Αντιθέτως, πρόκειται για δώρο του Θεού προς τον άνθρωπο και συνεπώς είναι δικαίωμα του άνθρωπου. αν κανείς θέλει το αποδέχεται το δικαίωμα αυτό, αν πάλι δεν το επιθυμεί ποιός είναι ό λόγος να προσευχόμαστε έχοντας μία στρεβλή αντίληψη για την προσευχή; Βέβαια, δε θα πρέπει να αποτρέπεται ό άνθρωπος από το να προσεύχεται, όπως αυτός νομίζει. Ή παραπάνω περίπτωση αφορά σε όσους ενσυνείδητα θεωρούν την προσευχή υποχρέωση. Είναι ένα θέμα προς συζήτηση με τον πνευματικό τους.

στ) Ή οίηση και ή υπερηφάνεια κατά την προσευχή: πρόκειται για τον φαρισαϊκό τρόπο προσευχής με μεγαλαυχίες και ηχηρές κουβέντες προς εντυπωσιασμό και ημών των ιδίων αλλά και όλων των άλλων που μας ακούν και μας βλέπουν. Αλήθεια, την θέλει μια τέτοιου είδους προσευχή ό Θεός;

Η Προσευχή

Ταπεινώθητε ενώπιον του Κυρίου,

και υψώσει υμάς" (Ίάκ., 4, 10)

1.         Εισαγωγή: ή προσευχή ως ταπείνωση και αγώνισμα

Στην πορεία του ορθοδόξου χριστιανού προς τούς ουρανούς αναμφισβήτητο όπλο αποτελεί ή προσευχή, ή οποία όμως συνοδεύεται από ένα πλήθος ερωτηματικών. Τί είναι προσευχή, πώς πρέπει να προσεύχεται κανείς, γιατί είναι αναγκαία στη ζωή μας, γιατί θεωρείται ή προσευχή αγώνισμα, γιατί χωρίς την προσευχή δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε το Θεό; Εύλογα ερωτήματα ανθρώπων πού αγωνίζονται στη ζωή τους. Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Γιατί και ή προσευχή δεν είναι εύκολη, αλλά αγώνισμα πού απαιτεί πάθος, θείο πόθο, δυναμισμό, εσωτερική συγκέντρωση, γνώσι του τί και γιατί το πράττουμε και κυρίως ή προσευχή θέλει αυταπάρνηση, θυσία, πίστη (εμπιστοσύνη) προς το Θεό.

Ας συζητήσουμε για όλα τούτα.

"Εγγίζει μοι ό λαός ούτος τω στόματι αυτών και τοις χείλεσί με τιμά, ή δε καρδία αυτών πόρρω απέχει απ' εμού". (Ματθ. ΙΕ', 8) Συγκλονιστικά τα λόγια του Χριστού μας. Με τα λόγια και τις φιλοσοφίες όλοι δηλώνουν ότι βρίσκονται κοντά στο Χριστό. Και είναι ό εύκολος δρόμος. Ό οποιοσδήποτε μπορεί θεωρητικά να δηλώνει ό,τι θέλει. Ό αλάνθαστος είναι, όμως, μόνο ό οδοδείκτης της καρδιάς μας. Με την καρδιά μας θα πούμε στο Χριστό πώς τον αγαπάμε, πώς θέλουμε να βρισκόμαστε κάθε ώρα και κάθε λεπτό δίπλα του, πώς χωρίς αυτόν ή ζωή είναι ανούσια, πώς ή χαρά μας βρίσκεται κρυμμένη στην αγκαλιά του, πώς είμαστε "σκύβαλα" χωρίς τη Χάρη του. Και αυτήν την Χάρη την διεκδικούμε με πάθος καταρχήν με την προσευχή, που είναι ή ανάβαση του νου προς το Θεό, όπως ρητά αναφέρει ό Εύάγριος.

Τί είναι προσευχή; Είναι επικοινωνία, αλλά κυρίως ή φυσική σχέση που συνδέει τον άνθρωπο με το Θεό. Είναι ή συναναστροφή των προσώπων, είναι ή μέθεξη στην τελειότητα, είναι ή αληθινή χαρά, είναι ό γλυκασμός της ψυχής που επανέρχεται στην προτέρα φυσική κατάσταση της αναμαρτησίας, έστω και για δέκατα του δευτερολέπτου του γήινου χρόνου. "Όπως το σώμα μας, όταν δε ζωοποιείται από την ψυχή, είναι νεκρό, έτσι και ή ψυχή, όταν δεν επικοινωνεί διά της προσευχής με το Θεό, είναι νεκρή" θα μάς πει ό ιερός Χρυσόστομος. Ώστε ή προσευχή είναι δίοδος ζωής, πέρασμα στην όντως ζωή, άρα είναι πνευματικό οξυγόνο που τόσο έχει ανάγκη ό άνθρωπος στις εποχές ζόφου που διάγει ή ανθρωπότητα.

Ό γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ συνήθιζε να λέγει πώς ή προσευχή είναι ατελεύτητη, συνεχής δημιουργία, ανώτερη από κάθε άλλη επιστήμη και τέχνη. Αυτό το μαρτυρά ή αγιοπατερική εμπειρία με τα χιλιάδες περιστατικά πού δηλώνουν τη σημασία και την αξία της προσευχής.

Σε μία μικρή συνάθροιση λαϊκών με το γέροντα Αρσένιο το Σπηλαιώτη, ένας ευλαβής νέος του είπε:

- Παππού, σε παρακαλώ να εύχεσαι και για μένα.

- Πώς σε λένε;

- με λένε Ανδρέα.

- Εγώ θα εύχομαι για τον Ανδρέα, αλλά για να πιάσει ή δική μου προσευχή πρέπει να ενδιαφέρεται και να εύχεται και ό Ανδρέας για τον εαυτό του. Ό Άγιος Αντώνιος λέγει: "ούτε εγώ σε ελεώ ούτε ό Θεός σε ελεεί, αν δεν ελεήσεις εσύ πρώτα τον εαυτό σου".

- Δηλαδή γέροντα;

- Μά δεν το καταλαβαίνεις; Καλά· τότε να σού πω κάτι που συνέβη εδώ επί των ημερών μου.

Πέρασε ένας προσκυνητής από την έρημο ψάχνοντας άγιους, όπως κι εσύ τώρα, για να του κάνουν προσευχή. Βρίσκει έναν ασκητή και του λέγει: "Σε παρακαλώ, γέροντα, προσευχήσου για μένα· έχω σοβαρά προβλήματα". Ό ασκητής τον λυπήθηκε και κάθε βράδυ στην αγρυπνία δώστου προσευχή για τον κοσμικό.

Μια νύχτα, ενώ προσευχόταν, βλέπει έξω από το κελί του τον σατανά να του γελά σαρκαστικά και να τον κοροϊδεύει. Του λέει ό μοναχός: "γιατί ρε καταραμένε μού χαλάς την ησυχία;" και ό σατανάς, "χα, χα, χα· γελώ που αγρυπνάς άδικα για τον δικό μου (τον Γιάννη). Κι αυτός άγρυπνά, αλλά στα στέκια τα δικά μου. Πριν λίγο τελείωσε την αγρυπνίαν του και τώρα ροχαλίζει!".

Μετάνοια

Ένας αδελφός εξομολογήθηκε στον Αββά Σισώη :

- Έπεσα, Πάτερ. Τί να κάνω τώρα;

- Σήκω, του είπε με τη χαρακτηριστική του απλότητα ό Άγιος Γέροντας.

- Σηκώθηκα, Αββά, μά πάλι έπεσα στην καταραμένη αμαρτία, ομολόγησε με θλίψη ό αδελφός.

- Και τί σ' εμποδίζει να ξανασηκωθείς;

- 'ΩΣ πότε; ρώτησε ό αδελφός.

- Έως ότου σε βρει ό θάνατος ή στην πτώση ή στην έγερση. Δεν είναι γραμμένο «όπου ευρώ σε εκεί και κρινώ σε;» εξήγησε ό Γέροντας. Μόνο εύχου στο Θεό να βρεθείς την τελευταία σου στιγμή σηκωμένος με την αγία μετάνοια.

Κάθε άνθρωπος αναζητά στη ζωή του την ευτυχία και τη χαρά. δεν είναι όμως λίγες οι φορές που ή προσπάθειά του αυτή καταλήγει σε αδιέξοδο. Ό λόγος είναι απλός. Ό προσανατολισμός και οι στόχοι που θέτουν πολλοί στη ζωή τούς οδηγούν σε πρόσκαιρη ευτυχία και στη συνέχεια στο απόλυτο κενό. Προσπαθούν πολλοί να καλύψουν το κενό πού υπάρχει μέσα τους καταφεύγοντας στην απόλαυση των υλικών αγαθών.

Μάταια, όμως, γιατί ό σκοπός της ανθρώπινης ζωής είναι τελείως διαφορετικός. Όλοι αργά ή γρήγορα οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε το φθαρτό τού κόσμου στον όποιο ζούμε και να δώσουμε στη ζωή μας αιώνια προοπτική. Ό αγώνας είναι μεγάλος, οι πειρασμοί πολλοί και ό ανθρώπινος μανδύας δύσκολα αποτινάσσεται από πάνω μας. δεν είμαστε όμως μόνοι μας. Τις προσπάθειές μας ενδυναμώνει ό Κύριος 'Ιησούς Χριστός, πού με την έλευσή του στη γη και με τη διδασκαλία του μάς εφοδίασε με τα κατάλληλα πνευματικά όπλα, για να πολεμήσουμε, να αγωνιστούμε και τελικά να φτάσουμε στην αιώνια ευτυχία. Μοναδικό λυτρωτικό μέσο, ικανό να μας οδηγήσει κοντά του, είναι ή μετάνοια.

Ή μετάνοια πρέπει να αποτελεί μόνιμη φροντίδα κάθε πνευματικού άνθρωπου. Είναι το μέσο εκείνο πού ανακαινίζει τον άνθρωπο και συντελεί στην ψυχική του ανάταση. για να αντιληφτεί κανείς τη ρυπαρότητα της ψυχής του και την ανάγκη να απαλλαγεί από το βάρος της αμαρτίας αρκεί μια μικρή περισσυλλογή κι ενδοσκόπηση του εαυτού του. Άλλωστε ό φιλάνθρωπος Κύριος γι' αυτό το σκοπό ήλθε στον κόσμο. Ήλθε για να καλέσει «αμαρτωλούς εις μετάνοιαν», για να απαλλάξει τον αμαρτωλό από την αμαρτία, ήλθε για να γίνει οδοδείκτης μας, ήλθε με ανοιχτή την αγκαλιά του για όλους μας. «Πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν». Ό Κύριος καλεί κοντά του τούς πάντες, ακόμη κι εκείνους πού έχουν περιπέσει στα βαρύτερα και φρικτότερα σφάλματα. Δέχεται όλους με χαρά, αρκεί να τον αναζητήσουν, με ένα λόγο να μετανοήσουν. δεν απορρίπτει τον αμετανόητο, αλλά συνεχίζει να τον καλεί διαρκώς κοντά του και να του δίνει ευκαιρίες, ώστε να κατορθώσει απόλυτα ελεύθερος να αναζητήσει και να βρει το πραγματικό φως και την αληθινή ζωή.

Την εποχή που ανθούσε ό ασκητισμός στην Αίγυπτο, ζούσε στην Αλεξάνδρεια μια ορφανή κόρη που την Έλεγαν Ταϊσία. Όταν πέθαναν οι καλοί γονείς της, της άφησαν κληρονομιά πρώτα απ' όλα την ευσέβεια και την αγάπη τους για τούς φτωχούς και ξένους και ύστερα ένα μεγάλο σπίτι και πολλά χρήματα.

Ελεημοσύνη

Ο Αββάς Θεόδωρος κάποτε ζήτησε από τον Όσιο Παμβώ να του πει ένα ωφέλιμο λόγο, που να τον θυμάται σε όλη του τη ζωή.

- Απόκτησε έλεος για όλους τους συνανθρώπους σου, Αββά Θεόδωρε, για να έχεις παρρησία στο Θεό.

Τα παραπάνω λόγια του Οσίου καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα της αρετής της ελεημοσύνης. «Μακάριοι οι ελεήμονες ότι αυτοί ελεηθήσονται» ψελλίζει ό ψαλμωδός τονίζοντας την ανταμοιβή πού ό Θεός παρέχει στους ελεήμονες.

Ή εποχή στην οποία ζούμε χαρακτηρίζεται ως εποχή των μεγάλων αντιθέσεων. Ό πλούτος και ή οικονομική ευρωστία των ισχυρών αντιτίθεται στη φτώχεια και στην εξαθλίωση των αδυνάτων. Χρέος όλων των χριστιανών αποτελεί ή βοήθεια προς τούς αναξιοπαθώντας αδελφούς μας. 'Εκείνος πού ελεεί τον αδερφό του πού έχει ανάγκη, στην ουσία ελεεί τον ίδιο του τον εαυτό. Πώς μπορεί κανείς να ζητήσει το έλεος του Θεού τη στιγμή κατά την οποία αρνείται να ελεήσει το συνάνθρωπό του; Όποιος αγαπά πραγματικά το Θεό δεν μπορεί παρά να αγαπά και τον πλησίον του.

Ή ελεημοσύνη αποτελεί κατάθεση ψυχής. 'Ελεεί κανείς το συνάνθρωπο του όποτε και όπως μπορεί. Ελεήμων δεν είναι μόνο εκείνος που προσφέρει χρήματα. Ελεήμων είναι εκείνος που συντροφεύει και παρηγορεί τον άρρωστο και μοναχικό γέροντα, προσφέροντάς του θαλπωρή και αγάπη. 'Ελεήμων είναι εκείνος που με το λόγο και το παράδειγμά του μεταδίδει το λόγο του Θεού στις ψυχές εκείνες που δε είχαν τις κατάλληλες ευκαιρίες και συνθήκες, για να τον γνωρίσουν. 'Ελεήμων είναι εκείνος που σκορπά απλόχερα ειλικρινή αγάπη προς τον πλησίον του παρέχοντάς του βοήθεια σε οποίο πρόβλημα τον απασχολεί.

Μία ευλαβής παιδική ψυχή ανέφερε χαρακτηριστικά : «Δε θέλω να ξέρω πόσο στοιχίζουν τα μοντέρνα παπούτσια της συμμαθήτριάς μου. Θέλω να ξέρω πόσο στοιχίζουν τα παπούτσια που θα κάνουν όλα τα παιδιά να μη περπατούν με πόδια γυμνά. Δε θέλω να ξέρω πόσο στοιχίζουν τα γούνινα παλτά και οι τουαλέτες των κυριών. Θέλω να ξέρω πόσο κοστίζει να ντυθούν όλα της γης τα ορφανά. Δε θέλω να ξέρω πόσο στοιχίζουν τα πλούσια φαγητά και τα γλυκίσματα των πλουσίων. Θέλω να ξέρω πόσο κοστίζει λίγο ψωμί για όλους τούς πεινασμένους. Δε θέλω να ξέρω πόσο στοιχίζουν τα βαρύτιμα κοσμήματα των 'Μεγάλων'. Θέλω να ξέρω πόσο στοιχίζει ένα μικρό παιχνίδι για τα παιδιά που δε χάρηκαν ποτέ».

Ό ιερός Χρυσόστομος αναφέρει χαρακτηριστικά, τονίζοντας την αναγκαιότητα της ελεημοσύνης. «Δεν είναι μόνο υποχρέωσή σου, αλλά και συμφέρον σου να δίδεις στους φτωχούς. Ποια απόκριση θα δώσεις στον Κριτή σου, όταν ντύνεις τούς τοίχους με πολύτιμα μάρμαρα και αφήνεις γυμνό το συνάνθρωπο σου; Ποια απόκριση θα δώσεις στον Κριτή σου όταν θάπτεις στα θησαυροφυλάκια το χρυσάφι και αφήνεις να θάβεται καθημερινά από τη φτώχεια και την ανέχεια ό συνάνθρωπος σου;

Ό άγιος πρεσβύτερος της Κων/πολης Μαρκιανός στολιζόταν με πολλές αρετές, ιδιαίτερα με την ακτημοσύνη και την ελεημοσύνη. Παράδοξος συνδυασμός ! Ενώ ήταν ακτήμων, ελεούσε !...

Καθώς στεκόταν πολύ ψηλότερα από κάθε γήινο αγαθό, ό άγιος Μαρκιανός δεν απέκτησε ποτέ πράγμα δικό του, που να έχει κάποια αξία, ούτε δεύτερο ένδυμα! Όταν οι γνωστοί του, του χάριζαν κάτι, το έδινε παρευθύς στον πρώτο φτωχό που θα συναντούσε στο δρόμο του.

Την ημέρα των εγκαινίων του ναού της άγιας Αναστασίας, έφυγε ξημερώματα από τη φτωχή καμαρούλα του, για να ετοιμάσει το άγιο βήμα. θα ερχόταν ό Πατριάρχης με πολλούς αρχιερείς! θα ερχόταν και ό αυτοκράτωρ με όλους τούς άρχοντες!

Όταν έφθασε στο μεγαλοπρεπέστατο ναό, που ό ίδιος με την απαράμιλλη δραστηριότητα του είχε ανακαινίσει, τον πλησίασε ένας δυστυχισμένος άνθρωπος, γυμνός, μελανιασμένος από το κρύο. Έδειχνε να υποφέρει πολύ. Άπλωσε διστακτικά το χέρι να του γυρέψει ελεημοσύνη. Ό άγιος Μαρκιανός Έψαξε στις τσέπες του. Αλλά, συνηθισμένο πράγμα σ' αυτόν, δε βρήκε καθόλου χρήματα. Έπρεπε όμως να δώσει κάτι σ' εκείνον τον δυστυχή. Του ράγισε την καρδιά ή γύμνια του, το τρεμούλιασμά του.

Κατάλυση νηστείας

Κατάλυσις νηστείας σε όλα τις Τετάρτες και τις Παρασκευές επιτρέπεται κατά τις εξής περιπτώσεις:

1) Από 25ης Δεκεμβρίου μέχρι 4ης 'Ιανουαρίου

2)Από της Κυριακής του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι της Κυριακής του Άσωτου

3) Κατά την εβδομάδα της Τυροφάγου (τυρού μόνο και φων ουχί όμως και κρέατος, όπερ κατά την εβδομάδα ταύτην ου καταλύεται)

4) Κατά την εβδομάδα της Διακαινησίμου

5) Κατά την εβδομάδα του Αγίου Πνεύματος.

Κατά τας Τετάρτας και Παρασκευάς, κατά τας οποίας συμπίπτουν Δεσποτικαί ή Θεομητορικαί ή και Αγίων εορταί, επιτρέπεται κατάλυσις γενική μεν εις ενίας περιπτώσεις, μερική δε εις ετέρας. Αι περιπτώσεις αύται, αι εις εκάστην εορτήν αφορώσαι, εμφαίνονται λεπτομερώς, έν διττοΐς πίναξιν, ετέρω διά τας ακινήτους εορτάς και ετέρω διά τας κινητάς τοιαύτας τας εκ του Πάσχα εξαρτωμένας.

Κατά την τεσσαρακοστήν των Χριστουγέννων, επιτρέπεται κατάλυσις ιχθύος, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής μέχρι της 17ης Δεκεμβρίου. από δε της 18ης μέχρι της 24ης Δεκεμβρίου επιτρέπεται κατάλυσις οίνου και ελαίου (Πηδάλιων 1982, ύποσημ. εις ερμηνεία ξθ 'κανόνος των Αγίων Αποστόλων, σελ. 93 -94).

Επίσης, καθ' άπαντα τα Σάββατα και τας Κυριακάς του όλου ενιαυτού δεν επιτρέπεται νηστεία οίνου και ελαίου πλην μόνου του Μεγάλου Σαββάτου.

ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟΝ

Των ακινήτων εορτών των τιμωμένων δι' αργίας, καταλύσεως η νηστείας

            ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ                       ΚΑΤΑΛΥΣΙΣ

1          Περιτομή Ιησού Χριστού, Βασιλείου του Μεγάλου              Εις πάντα

6          Τα Άγια Θεοφάνεια                 »

7          Σύναξις Ιωάννου του Προδρόμου                  Ιχθύος

16        Προσκύνησις αλύσεως  Άπ. Πέτρου             

17        Αντωνίου του Μεγάλου                      II

18        Αθανασίου και Κυρίλλου Πατριαρχών Αλεξανδρείας                      

20        Ευθυμίου του Μεγάλου                      II

22        Τιμοθέου Άπ. Αναστασίου Πέρσου               II

25        Γρηγορίου του Θεολόγου                   II

27        Ανακομιδή λειψάνου Ιωάννου του Χρυσοστόμου                 II

30        Των Τριών Ιεραρχών              II

            ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ                   

2          Υπαπαντή Ιησού Χριστού                  Ιχθύος

8          Θεοδώρου του Στρατηλάτου              Οίνου & Ελαίου

10        Χαραλάμπους Ιερομάρτυρος             

11        Βλασίου Ιερομάρτυρος                       II

17        Θεοδώρου του Τήρωνος                     II

24        Α' και Β' εύρεσις Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου               II

            ΜΑΡΤΙΟΣ                 

9          Των έν Σεβαστεία Άγιων Μαρτύρων              Οίνου & Ελαίου

25        Ευαγγελισμός της Θεοτόκου              Ιχθύος

26        Σύναξις Αρχαγγέλου Γαβριήλ             Οίνου & Ελαίου

            ΑΠΡΙΛΙΟΣ                

23        Γεωργίου του Τροπαιοφόρου              II

25        Μάρκου Αποστόλου και Ευαγγελιστού                     II

30        Ιακώβου Αποστόλου              II

            ΜΑΙΟΣ                      

2          Ανακομιδή λειψάνων Αθανασίου του Μεγάλου                    II

8          Ιωάννου του Θεολόγου                      Οίνου & Ελαίου

15        Παχωμίου του Μεγάλου, Αχίλλειου Λαρίσης                        II

21        Κωνσταντίνου και Ελένης                  II

25        Γ' Εύρεσις της Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου                   

            ΙΟΥΝΙΟΣ                  

8          Ανακομιδή λειψάνου Θεοδώρου Στρατηλάτου                      II

11        Βαρθολομαίου και Βαρνάβα. Άξιον Εστίν                 II

24        Γενέθλιον Ιωάννου του Προδρόμου              Ιχθύος

29        Πέτρου και Παύλου                Ιχθύος

30        Ή Σύναξις των 12 Αποστόλων                       Οίνου & Ελαίου

            ΙΟΥΛΙΟΣ                  

1          Κοσμά και Δαμιανού Αναργύρων                  II

2          Κατάθεσις εσθήτος Θεοτόκου                        Οίνου & Ελαίου

17        Μαρίνης Μεγαλομάρτυρος                 II

20        Ηλιού του Θεσβίτου               II

22        Μαρίας της Μαγδαληνής                     II

25        Κοίμησις Αγίας Άννης                        II

26        Παρασκευής Ερμολάου                      II

27        Παντελεήμονος                       II

            ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ                       

6          Μεταμόρφωσις του Σωτήρος              Ιχθύος

15        Κοίμησης Θεοτόκου               Η

29        Αποτομή Κεφ. 'Ιωάννου του Προδρόμου                  Νηστεία

31        Κατάθεσις Τιμίας Ζώνης Θεοτόκου               Οίνου & Ελαίου

            ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ                   

1          Αρχή της ινδίκτου, Συμεών Στυλίτου             II

6          Ανάμνησις θαύματος Αρχιστρατήγου Μιχαήλ                       II

8          Γενέθλιον Θεοτόκου               Ιχθύος

9          Ιωακείμ και Άννης                  Οίνου & Ελαίου

13        Εγκαίνια Ναού Αναστάσεως, Κορνηλίου του εκατόνταρχου             II

14        Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού              Νηστεία

20        Ευσταθίου και των συν αιτώ               II

23        Σύλληψις Ιωάννου του Προδρόμου               Οίνου κ Ελαίου

26        Μετάστασις 'Ιωάννου του Θεολόγου             II

            ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ            

6          Θωμά του Αποστόλου                        II

18        Λουκά του Ευαγγελιστού                   Οίνου & 'Ελαίου

23        Ιακώβου Αδελφοθέου                        II

26        Δημητρίου του Μυροβλήτου              II

            ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ           

1          Κοσμά και Δαμιανού των Αναργύρων                       II

8          Σύναξις ΑΡΧ. Μιχαήλ και Γαβριήλ                II

12        Ιωάννου του Ελεήμονος                     II

13        'Ιωάννου του Χρυσοστόμου               II

14        Φιλίππου Αποστόλου             Ιχθύος

16        Ματθαίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού                   Οίνου & Ελαίου

21        Εισόδια Θεοτόκου                  Ιχθύος

25        Αικατερίνης Μεγαλομάρτυρος                       Οίνου και Ελαίου

30        Ανδρέου του Πρωτοκλήτου               II

            ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ                     

4          Βαρβάρας Μεγαλομάρτυρος 'Ιωάννου του Δαμασκηνού                   II

5          Σάββα του Ηγιασμένου                       II

6          Νικολάου Επισκόπου Μύρων            II

9          Σύλληψις Αγίας Άννης μητρός της Θεοτόκου                        II

12        Σπυρίδωνος Τριμυθούντος του Θαυματουργού                      II

15        Ελευθερίου Ιερομάρτυρος                  II

17        Δανιήλ προφήτου, Διονυσίου του Ζακύνθου              II

20        'Ιγνατίου του Θεοφόρου, Προεόρτια Χριστουγέννων                        II

25        Γέννησις Ιησού Χριστού                    Εις Πάντα

26        Σύναξις Θεοτόκου                   Εις πάντα

27        Στεφάνου Πρωτομάρτυρος                 II

Νηστεία

Με ένα πατερικό απόφθεγμα που διασώζεται σ' ένα παλαιό Γεροντικό, θ' αρχίσουμε να γράφουμε για τον Ιερό αυτό θεσμό της Εκκλησίας μας, τη νηστεία.

Σε κάποια Σκήτη αγίων μοναχών είχαν λάβει χώρα πολλά θαυμαστά γεγονότα. Ή φήμη αυτών διαδόθηκε πολύ γρήγορα στη γύρω περιοχή. Έτσι, κάποιος ταλαίπωρος Πατέρας οδήγησε το δαιμονισμένο παιδί του στους γέροντες, προκειμένου να το θεραπεύσουν. Οι άγιοι όμως Πατέρες, από ταπείνωση απέφευγαν τη θεραπεία του νέου. Και ό δυστυχισμένος εκείνος νέος βασανιζόταν αρκετό καιρό από το δαιμόνιο. Μία μέρα ένας εκ των γερόντων τον σπλαχνίστηκε. Τον σταύρωσε με τον ξύλινο σταυρό που είχε πάντα στη ζώνη του και ανάγκασε το ακάθαρτο πνεύμα να εγκαταλείψει τον νέο. Μα μόλις βγήκε αγρίεψε και φρύαξε: Αφού με βγάζεις από την κατοικία μου θα έλθω να μείνω μέσα σου", λέγει στον γέροντα. Και ο γέροντας απαντά: Έλα. Έτσι το δαιμόνιο μπήκε μέσα στον ασκητή και παρέμεινε εκεί βασανίζοντας τον δώδεκα ολόκληρα χρόνια. Και ό άξιος εκείνος μοναχός υπέμεινε καρτερικά τον πόλεμο και αγωνιζόταν συνεχώς να καταβάλει τον εχθρό. Τα όπλα του ήταν μια υπεράνθρωπη νηστεία και μια ακατάπαυστη προσευχή. Δεν έβαζε τίποτα σχεδόν στο στόμα του, το βράδυ μασούσε λίγα κουκούτσια από φοίνικες και κατάπινε το ζωμό τους.

Σαν είδε και απόειδε το δαιμόνιο κίνησε να φύγει νικημένο. - Ξέρεις γέροντα, του λέγει, εγώ φεύγω.- και γιατί φεύγεις; Δε σε διώχνει κανένας από δω. - με αφάνισε ή νηστεία σου, αποκρίθηκε το δαιμόνιο και έγινε άφαντο.

Τόση πράγματι δύναμη έχει ή νηστεία. Διώχνει ακόμη και δαίμονες. Νηστεία! αν θελήσουμε να αναλύσουμε τη λέξη θα διαπιστώσουμε ότι απαρτίζεται από δυο συνθετικά. Το πρώτο συνθετικό είναι το αρνητικό "Νή" και το δεύτερο το ρήμα "Εσθίω" (=νηστεύω) επομένως σημαίνει: "Νή-εσθίω" δηλαδή δεν τρώγω. Και για να κυριολεκτούμε. Νηστεία σημαίνει στην εκκλησία μας αποχή από ορισμένες τροφές που έχουν χαρακτηριστεί αρτύσιμες και που ό Χριστιανός απέχει από αυτές ορισμένες ημέρες της εβδομάδας ή και ορισμένες ημέρες του έτους.

Ποιες είναι αυτές οι ημέρες και περίοδοι του έτους; 'Επειδή υπάρχουν πολλοί χριστιανοί που δεν γνωρίζουν αυτές τις νηστείες και επειδή κάποιοι τις λησμονούν και συνεχώς ερωτούν, παραθέτουμε τούς παρακάτω πίνακες, ώστε ανά πάσα στιγμή να τούς συμβουλεύονται και να μην κάνουν λάθος ποτέ. δεν είναι παράξενο το γεγονός ότι πολλοί αδελφοί μας αγνοούν τη νηστεία των Αγίων Αποστόλων, άλλοι και άλλες διαταγμένες νηστείες της Εκκλησίας μας. Οι παρακάτω πίνακες ελήφθησαν από το προσευχητάρι του 'Επισκόπου Ματθαίου Λαγγή.

ΠΟΙΑΙ ΑΙ ΔΙΑΤΕΤΑΓΜΕΝΑΙ ΝΗΣΤΕΙΑΙ

Έκαστος χριστιανός οφείλει να νηστεύει κατά τας διατεταγμένα; υπό της Μητρός ημών Εκκλησίας νηστείας. Νηστεία εκκλησιαστικώς νοείται, όταν τρώγαμε μόνον άπαξ της ημέρας, την ενάτην (περί την 3ην μ.) ξηράν τροφήν, άνευ ελαίου, οίνου ή άλλης λιπαράς τροφής. Λήψις τροφής, έστω και μόνο άρτου, περισσότερον της μιας φοράς ημερησίως λέγεται λύσις νηστείας. 'Εάν φάγωμεν και έλαιον ή άλλα λιπαρά φαγητά ή πίωμεν οίνον ή οινοπνευματώδη ποτά, λέγεται κατάλυσις νηστείας (Όλα τα παραπάνω αφορούν κυρίως τούς μοναχούς και όσους επιθυμούν να νηστέψουν, όπως οι μοναχοί).

Διατεταγμέναι νηστείαι, εν αις οφείλομεν να νηστεύωμεν, είναι αι εξής:

1) Κάθε Τετάρτη και Παρασκευή

2) τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή

3)Τη Μεγάλη Εβδομάδα

4) των Αγίων Αποστόλων

5) Της Παναγίας (Δεκαπενταύγουστου)

6) του προ των Χριστουγέννων τεσσαρακονθημέρου

Επίσης οφείλομε να νηστεύωμεν κατά τας εξής εορτάς εις οιανδήποτε ημέραν και αν τύχωσιν, εκτός Σαββάτου και Κυριακής, οπότε καταλύομεν μόνον οίνου και ελαίου.

1) την 5ην 'Ιανουαρίου, παραμονή των Θεοφανείων.

2) την 29ην Αύγουστου, της αποτομής της Τίμιας Κεφαλής του Προδρόμου.

3)Την 14ην Σεπτεμβρίου, της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.

4) την 24ην Δεκεμβρίου, παραμονήν της του Χριστού Γεννήσεως.

'Εάν τύχει κάποια εορτή κατά την Καθαράν ή τη Μεγάλη Εβδομάδα δεν καταλύομεν.

Κατάκριση

Συ δε τις ει ος κρίνεις τον έτερον;

Άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος

                                    

Οι άγιοι μαθητές του Θεανθρώπου Λυτρωτού, με ανιδιοτέλεια εργάστηκαν για την επικράτηση της βασιλείας του Θεού στον κόσμο. για το κοσμοσωτήριο αυτό έργο αρθήκαν τους οικείους τους, εγκατέλειψαν τις δουλειές τους και αφιερώθηκαν ολοκληρωτικά στο Χριστό. Κάποια μέρα απευθύνονται προς τον Κύριο και με το στόμα του πάντα θαρραλέου και αδίστακτου Πέτρου, του λέγουν: "Κύριε, τι θα κερδίσουμε εμείς που αφήσαμε τα πάντα και σε ακολουθήσαμε";

Και ο Κύριος τους απαντά: - Εσείς που με ακολουθήσατε, όταν ο Υιός του Ανθρώπου έλθει στη Δόξα Του "καθίσεσθε επί δώδεκα θρόνους κρίνοντες τας δώδεκα φυλάς του Ισραήλ" (Ματθ.19,28).

Από την απάντηση του Κυρίου διαλέγουμε τη λέξη "κρίνοντες". Με αυτή τη λέξη θα ασχοληθούμε, με τη διπλή της βέβαια έννοια.

Η κρίση, η κριτική στην εποχή μας έχει γίνει καθημερινή πράξη. Και η πράξη αυτή τις περισσότερες φορές δεν είναι μόνο χρήσιμη αλλά και αναγκαία.

Το πολίτευμα για παράδειγμα που διαλέξαμε για να ρυθμίζει τη ζωή μας δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς την κριτική μας. Στο χώρο της Τέχνης η παρουσία των κριτικών είναι απαραίτητη. Η απονομή της δικαιοσύνης βασίζεται στην ορθή κρίση. Οι διάφορες επιτροπές, οι εκτιμητές, τα γνωμοδοτικά συμβούλια κρίνουν και αποφασίζουν. Τα γραπτά των παιδιών μας στις εξετάσεις από κρίση περνούν. Και στις καθημερινές μας συναναστροφές αυτό γίνεται. Μπορούμε να πούμε ότι η κριτική αυτού του είδους επιβάλλεται, για να βελτιώσει τα κοινωνικά μας δρώμενα.

Οι μαθητές λοιπόν του Σωτήρος αυτήν τη δικαιοδοσία έλαβαν από το Θείο Διδάσκαλο. " "Εν τη παλιγγενεσία" θα κρίνουν και θα απομείνουν δικαιοσύνη. Εξ άλλου, η Αγία Γραφή μας πληροφορεί πως οι μόνοι που θα κρίνουν τον κόσμο θα είναι οι Άγιοι. "Ουκ οίδατε ότι οι Άγιοι τον κόσμον κρινούσιν;" (Α'Κορινθ 6,12) και αυτή η κρίση είναι η υγιής και ορθή κρίση.

Υπάρχει όμως και μια άλλη κρίση που γίνεται καθημερινά και είναι αρρωστημένη, άθλια, αμαρτωλή. Πρόκειται για την κακολογία, την ΚΑΤΑΚΡΙΣΗ, η οποία είναι νόσος των ανθρώπων, ανεξάρτητα από την εποχή που ζουν. Η κατάκριση είναι ένα αμάρτημα και μια αθλιότητα της γλώσσας που μαρτυρά το ποιόν του ανθρώπου. Με αυτήν χύνει κανείς δηλητήριο στο συνάνθρωπο του, που δεν είναι ξένος αλλά αδελφός. Δυστυχώς, ο άνθρωπος γίνεται αυστηρός κριτής των άλλων. 'Επιεικής είναι μόνο για τον εαυτό του. Το θέμα είναι πως στην παγίδα αυτής της αθλιότητας δεν πέφτουν μόνον άνθρωποι που βρίσκονται μακριά από την εκκλησία, αλλά και άνθρωποι που πιστεύουν στο Χριστό και πολλές φορές φαίνονται να έχουν στενούς δεσμούς με την Αγία μας Εκκλησία.

Τι είναι η κατάκριση; Κατάκριση είναι η άδικη κρίση και η άσπλαχνη καταδίκη των ανθρώπων που δεν είναι παρόντες. Ο μεγάλος Επίσκοπος της Καισαρείας Βασίλειος λέγει: "Κατάκριση είναι το κατά του απόντος αδελφού λαλείν επί σκοπώ του διαβάλλειν αυτόν, καν αληθές η το λεγόμενον". Είναι το πάθος που ευκαίρως ακαίρως κινεί την γλώσσα, προκειμένου να επικρίνει, να κατηγορήσει, να σπερμολογήσει, να ασχοληθεί με τους άλλους. Υποβιβάζοντάς τους τονώνει το πάθος του εγωισμού. Έχοντας κανείς αυτό το φοβερό πάθος προσπαθεί να εκμηδενίζει την προσωπικότητα του διπλανού του, του όποιου καταδικάζει τα λόγια τις πράξεις, τη συμπεριφορά, την εμφάνιση, την οικογενειακή του κατάσταση κι ο,τι άλλο γεννήσει τη στιγμή εκείνη το αρρωστημένο μυαλό του. Οι άνθρωποι που ενεργούν με αυτόν τον τρόπο έχουν μέσα τους μίσος, κακία, ίσως και επιπολαιότητα. Χαίρονται όταν κατακρίνουν γιατί πιστεύουν ότι με αυτόν τον τρόπο μειώνουν την τιμή και την υπόληψη του κατακρινόμενου. δεν σκέπτονται ποτέ τις συνέπειες των λόγων τους, αλλά ούτε και το Θεό φοβούνται.