Τρία Θεολογικά Μηνύματα από τα Άγια Λείψανα Γράφει ο Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθεου

Το λείψανο του Αγ. Πολυκάρπου στο Ιάσιο Ρουμανίας

Θά ήθελα νά ευχαριστήσω ολοκαρδίως τόν Σεβ. Μητροπολίτη Μολδαβίας καί Μπουκοβίνας κ. Θεοφάνη γιά τήν πρόσκλησή του νά έλθω στό Ιάσιο τήν σημαντική αυτή ημέρα, κατά τήν οποία παρευρίσκεται πλήθος λαού, καί νά μεταφέρω τό ευλογημένο δεξί χέρι τού αγίου Πολυκάρπου πού φυλάσσεται στήν Ιερά Μητροπόλη Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου τήν οποία ποιμαίνω.

Τόν Σεβ. Μητροπολίτη σας τόν γνωρίζω από τότε πού ήταν Μητροπολίτης Ολτενίας καί διέκρινα τήν αγάπη του στήν Εκκλησία καί τόν μοναχισμό, τήν σεμνότητά του, τό βαθύ εκκλησιαστικό φρόνημά του καί τίς γνώσεις του. Είσθε ευεργετημένοι από τόν Θεό πού έχετε έναν τέτοιο καλό Ποιμένα μέ επίγνωση τής αποστολής του.

Επειδή μέ παρεκάλεσε νά απευθύνω μερικούς λόγους στήν αγάπη σας, θά τό κάνω μέ μεγάλη χαρά, έστω καί άν γίνεται διά μέσου μεταφράσεως, τονίζοντας ιδιαιτέρως τρία σημεία.

1. Στήν σημερινή θεία Λειτουργία φάνηκαν καθαρά οι τρείς άξονες τής εκκλησιαστικής καί πνευματικής ζωής, πού είναι η θεία Ευχαριστία, οι Άγιοι καί οι Επίσκοποι. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ιερός Νικόλαος Καβάσιλας, ερμηνεύοντας τήν τελετή τών εγκαινίων τού Ιερού Ναού, λέγει ότι αυτό γίνεται μέ τούς τρείς παράγοντες, ήτοι τόν Επίσκοπο πού εγκαινιάζει, τήν αγία Τράπεζα η οποία εγκαινιάζεται καί τά λείψανα τών Αγίων τά οποία τοποθετούνται στήν Αγία Τράπεζα. Έτσι, όποιος έχει εκκλησιαστικό φρόνημα συνδέεται στενότατα μέ τόν Επίσκοπο, τό Θυσιαστήριο καί τούς Αγίους. Άν υπάρχη μόνον τό ένα χωρίς τά άλλα, τότε δέν υπάρχει αληθινό εκκλησιαστικό φρόνημα.

Σήμερα τελέσαμε τήν θεία Λειτουργία καί κοινωνήσαμε τών αχράντων Μυστηρίων, έχουμε μεταξύ μας τά λείψανα τής αγίας Παρασκευής τής Επιβατινής καί τού αγίου Πολυκάρπου καί, βεβαίως, η θεία Λειτουργία τελέσθηκε από τούς Επισκόπους καί τούς Ιερείς. Πάντοτε πρέπει νά είμαστε συνδεδεμένοι μέ τούς τρείς αυτούς άξονες τής εκκλησιαστικής ζωής.

Ιδιαιτέρως θά ήθελα νά τονίσω τήν αξία τών ιερών λειψάνων γιά τήν εκκλησιαστική ζωή, πού δείχνουν ποιός είναι ο σκοπός τής Εκκλησίας καί τί είναι η εκκλησιαστική ζωή. Πολλά από τά λείψανα τών αγίων είναι άφθαρτα, άλλα ευωδιάζουν καί άλλα κάνουν θαύματα. Πράγματι, τά λείψανα τών αγίων είναι τά πραγματικά μέλη τού Σώματος τού Χριστού, πού δείχνουν ότι νικήθηκε ο θάνατος. Κάποτε, όταν γινόταν ανασκαφή στίς κατακόμβες, βρέθηκε ένα μικρό πήλινο δοχείο μέσα στό οποίο υπήρχαν λείψανα μαρτύρων καί απ' έξω η επιγραφή σημείωνε: «μέλη τού Χριστού».

Τά λείψανα δέ ακόμη δείχνουν ότι η Εκκλησία αγιάζει τόν άνθρωπο καί στήν ψυχή καί στό σώμα καί εργάζεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε νά κάνη τούς αθρώπους νά φθάσουν στήν θέωση ψυχής καί σώματος καί έτσι νά γίνουν ιερά λείψανα.

2. Γνωρίζετε πάρα πολλά από τόν βίο τής αγίας Παρασκευής τής Επιβατινής πού έζησε μιά ασκητική ζωή καί λάμπει στούς αιώνες. Γι' αυτό θά επικεντρώσω τήν προσοχή σας στόν άγιο Πολύκαρπο Επίσκοπο Σμύρνης, πού τόν έχουμε σήμερα ανάμεσά μας.

Ο άγιος Πολύκαρπος ανήκει στούς λεγομένους Αποστολικούς Πατέρες, όπως ήταν καί ο άγιος Κλήμης Ρώμης, ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, πού ήταν διάδοχοι τών αγίων Αποστόλων. Λέγονται Αποστολικοί, γιατί ήταν μαθητές τών αγίων Αποστόλων καί λέγονται Πατέρες, γιατί δίδαξαν τήν αλήθεια καί αναγέννησαν τά πνευματικά τους παιδιά. Η εποχή στήν οποία έζησαν ήταν πολύ δύσκολη καί κρίσιμη, διότι έφυγαν από τήν ζωή οι άγιοι Απόστολοι καί εκείνοι ως διάδοχοί τους κρατούσαν τήν ενότητα τών Εκκλησιών. Τήν εποχή πού έζησαν οι Αποστολικοί Πατέρες δέν είχε γίνει ακόμη η συστηματοποίηση τής πίστεως, καθώς επίσης επικρατούσε καί η νόθευσή της, αφού μερικοί Ιουδαίοι ζούσαν ως Χριστιανοί καί μερικοί Χριστιανοί πού προέρχονταν από τά Έθνη τηρούσαν τόν μωσαϊκό νόμο. Υπάρχουν δέ καί μερικοί άλλοι, οι οποίοι υποστήριζαν ότι είχαν λάβει μιά μυστική γνώση από τούς αγίους Αποστόλους, καίτοι συνέδεαν τήν αποκάλυψη τού Χριστού μέ ανατολικές φιλοσοφικές αντιλήψεις.

Έτσι, οι Αποστολικοί Πατέρες υπήρξαν η γέφυρα πού διέσωσαν τήν διδασκαλία τού Χριστού καί τών Αποστόλων καί τήν μετέφεραν στίς επόμενες γενιές. Διαβάζοντας δέ τά κείμενά τους, βλέπουμε ότι συγγενεύουν πολύ μέ τόν τρόπο πού έγραφαν οι άγιοι Απόστολοι τίς επιστολές τους, καθώς επίσης ότι εκφράζουν τό πνεύμα καί τόν ζήλο τής πρώτης Εκκλησίας. Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι Αποστολική, γιατί στηρίζεται στήν διδασκαλία τών Αποστόλων, όπως τήν παρέλαβαν από τόν Χριστό, αλλά είναι καί Πατερική, γιατί οι Πατέρες ήταν οι πραγματικοί διάδοχοι τών αγίων Αποστόλων. Άν η Εκκλησία δέν είναι Πατερική, τότε δέν είναι καί Αποστολική. Οπότε, αντιλαμβανόμαστε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει μιά ιστορική συνέχεια, φθάνει μέχρι τούς σημερινούς Επισκόπους καί γι' αυτό είναι η πραγματική ιστορική Εκκλησία, στήν οποία διασώζεται η αποκάλυψη τού Χριστού απηλλαγμένη από τόν φιλοσοφικό στοχασμό καί τόν ουμανιστικό ηθικισμό.

3. Μεταξύ αυτών τών Αποστολικών Πατέρων, όπως ήδη ελέχθη, ανήκε καί ο άγιος Πολύκαρπος Επίσκοπος, Σμύρνης. Μπροστά μας έχουμε τό ευλογημένο δεξί χέρι του μέ τό οποίο ευλογούσε τούς Χριστιανούς τής εποχής του, τελούσε τό Μυστήριο τής θείας Ευχαριστίας, χειροτονούσε πρεσβυτέρους καί επισκόπους καί γενικά τελούσε όλα τά άγια Μυστήρια. Δοξάζουμε τόν Θεό γιά τήν δωρεά αυτή.

Ο άγιος Πολύκαρπος είχε μεγάλο κύρος στήν πρώτη Εκκλησία. Γεννήθηκε περίπου τό 70 μ.Χ., έγινε Επίσκοπος Σμύρνης καί όπως ομολογούσαν ακόμη καί οι ειδωλολάτρες, ήταν ο «διδάσκαλος τής Ασίας καί πατήρ τών Χριστιανών». Στό κείμενο πού περιγράφει τό μαρτύριό του χαρακτηρίζεται ως διδάσκαλος αποστολικός καί προφητικός. Τό Μαρτύριό του έγινε μεταξύ τών ετών 154-157 μ.Χ., τό πιό πιθανόν έγινε τό έτος 155.

Η περιγραφή τού μαρτυρίου του είναι τό πρώτο μαρτυρολόγιο τό οποίο διασώζεται καί έγινε πρότυπο γιά νά γραφούν καί άλλα μαρτυρολόγια αγίων. Δέν είναι εύκολο στό κήρυγμα αυτό νά σάς παρουσιάσω όσα γράφονται στό μαρτυρολόγιο αυτό, απλώς νά τονίσω δύο σημεία.

Τό ένα είναι ότι ζήτησαν από τόν άγιο Πολύκαρπο νά αρνηθή τόν Χριστό καί εκείνος απάντησε: «Ογδόντα χρόνια δουλεύω στόν Χριστό καί σέ τίποτε δέν μέ αδίκησε καί πώς τώρα νά αδικήσω τόν Βασιλέα πού μέ έσωσε;». Η απάντηση αυτή δείχνει τόν σύνδεσμο πού είχε μέ τόν Χριστό, ο οποίος δέν είναι μιά ιδέα, μιά αξία, ένας νόμος καί μερικά ήθη καί λαϊκά έθιμα, αλλά είναι πρόσωπο μέ τό οποίο συνδέθηκε πολύ, αγαπήθηκε από τόν Χριστό, αλλά καί εκείνος Τόν αγάπησε πολύ. Είναι μιά απάντηση τήν οποία πρέπει νά λέμε καί εμείς κάθε φορά πού βρισκόμαστε σέ μιά δυσκολία καί μάς ζητούν νά αρνηθούμε τόν Χριστό. Όχι, δέν θά αρνηθώ ποτέ τόν γλυκύτατο Δεσπότη μου, τόν Κύριο τής δόξης, πού μέ γεμίζει Χάρη καί ευλογία!

Τό δεύτερο σημείο από τό μαρτυρολόγιο είναι ότι αποφάσισαν νά τόν σκοτώσουν όχι μέ τά θηρία, αλλά μέ τήν φωτιά. Άναψαν μιά υπερμεγέθη φωτιά καί έριξαν μέσα σέ αυτήν τόν άγιο Πολύκαρπο. Όμως τό πύρ σχημάτισε γύρω από τό σώμα του μιά καμάρα καί δέν τό έκαψε, όπως έγινε καί στούς Τρείς Παίδας μέσα στήν κάμινο τού πυρός τήν καιομένη. Βλέποντας αυτό τό γεγονός ένας στρατιώτης μέ τό ξίφος του θανάτωσε τόν άγιο Πολύκαρπο, καί στήν συνέχεια κάηκε τό σώμα του, αφήνοντας μιά ευωδία ωσάν νά καιγόταν ένα θυμίαμα στά κάρβουνα. Οι Χριστιανοί συνέλεξαν τά εναπομείναντα οστά του, μεταξύ τών οποίων καί αυτό πού έχουμε σήμερα ανάμεσά μας, καί όπως γράφεται στό μαρτυρολόγιο τά θεώρησαν ως τιμιότερα από πολυτελείς λίθους καί δοκιμασμένα περισσότερο από τόν χρυσό στήν φωτιά. Αυτό δείχνει καί σέ μάς ότι οι δοκιμασίες λαμπρύνουν τήν ψυχή μας καί τό σώμα μας, όταν έχουμε μεγάλη πίστη στόν Θεό καί υπομονή. Σέ αυτές τίς περιπτώσεις όλη η ύπαρξή μας πού καίγεται από τίς δοκιμασίες καί υπομένει βγάζει έναν ύμνο καί δοξολογία πρός τόν Θεό, πού ανεβαίνει στόν ουρανό όπως τό θυμίαμα. Γι' αυτό εμείς οι Ορθόδοξοι δέν φοβούμαστε τά προβλήματα καί τίς δοκιμασίες, γιατί ξέρουμε ότι «ει ο Θεός μεθ' ημών, ουδείς καθ' ημών».

Είναι χαρακτηριστικό ότι στό μαρτυρολόγιο τού αγίου Πολυκάρπου υπάρχουν τρείς λέξεις πού δείχνουν τό φρόνημα τών αγίων Μαρτύρων, ήτοι: «τό γενναίον», «τό υπομονετικόν», καί «τό φιλοδέσποτον». Δηλαδή, οι μάρτυρες υπήρξαν γενναίοι, έκαναν μεγάλη υπομονή καί αγαπούσαν πολύ τόν Δεσπότη Χριστό. Ο άγιος Πολύκαρπος στήν επιστολή του πού έστειλε στούς κατοίκους τών Φιλίππων, μιλώντας γιά τόν άγιο Ιγνάτιο τόν Θεοφόρο καί γιά τούς αγίους, τούς ονομάζει «μιμήματα τής αληθούς αγάπης», οι οποίοι έχουν φορέσει τούς «αγιοπρεπείς δεσμούς», δηλαδή τίς άγιες χειροπέδες, πού είναι τά διαδήματα αυτών πού έχουν εκλεγή από τόν Θεό μας.

Αυτά τά γνωρίσματα τών αγίων πρέπει νά χαρακτηρίζουν καί εμάς. Είμαστε μέλη τής Εκκλησίας πού είναι Μαρτυρική. Εισερχόμαστε στόν Ιερό Ναό καί βλέπουμε τίς εικόνες τών μαρτύρων. Προσκυνούμε τά λείψανα τών αγίων πού μαρτύρησαν γιά τόν Χριστό. Καί τό ερώτημα είναι βαθύ: Πώς μπορούμε εμείς οι απόγονοί τους νά ζούμε χωρίς σταυρό, χωρίς τήν θυσιαστική αγάπη, χωρίς θυσίες καί στερήσεις, αλλά μόνον μέ ανέσεις καί αρνήσεις, στήν πράξη, τού Χριστού; Μιά Εκκλησία είναι αληθινή, όταν βιώνη τόν σταυρό τού Χριστού καί είναι μαρτυρική.

Αγαπητοί αδελφοί,

Στήν αποκάλυψη τού Ευαγγελιστού Ιωάννου υπάρχει ένας λόγος τού Θεού πού δίνεται στόν Επίσκοπο Σμύρνης, καί λέγεται ότι αναφέρεται στόν άγιο ιερομάρτυρα Πολύκαρπο: «Γίνου πιστός άχρι θανάτου καί δώσω σοι τόν στέφανον τής ζωής» (Αποκ. β', 10). Καί πράγματι αυτό έγινε στόν άγιο Πολύκαρπο.

Μέ τόν λόγο αυτό ο Θεός αναφέρεται καί σέ όλους εμάς καί μάς προτρέπει νά παραμένουμε πιστοί μέχρι τόν θάνατο ή κατ' άλλη ερμηνεία νά είμαστε πιστοί έστω καί άν μάς απειλήσουν μέ τόν θάνατο, ώστε νά λάβουμε τόν στέφανο τής ζωής. Ο Χριστός έγινε άνθρωπος γιά εμάς καί γιά νά εκφράση τήν αγάπη Του σταυρώθηκε χύνοντας τό τίμιο Αίμα Του, γιατί η αγάπη στήν πραγματικότητα είναι σταυρική ζωή, είναι κένωση, είναι θυσία, είναι σταυρός. Αλλά καί ο Χριστιανός γιά νά αγαπήση τόν Χριστό θά πρέπει νά κενωθή, νά σταυρωθή. Αυτό σημαίνει ότι στόν καιρό τής ειρήνης τής Εκκλησίας νά τηρή τίς εντολές τού Χριστού στήν καθημερινή του ζωή καί στόν καιρό τού διωγμού νά δίνη τήν μαρτυρία γιά τόν Χριστό καί νά υφίσταται τό μαρτύριο. Αυτό σημαίνει νά αίρη κανείς τόν σταυρό τού Χριστού. Έτσι έζησε η αγία Παρασκευή η Επιβατινή καί ο άγιος ιερομάρτυς Πολύκαρπος σέ διαφορετικούς χρόνους, μέ διαφορετικούς τρόπους ο ένας ήταν άνδρας, η άλλη γυναίκα ο ένας ήταν Επίσκοπος καί μάρτυρας, η άλλη λαϊκή Χριστιανή καί ασκήτρια. Όλοι μπορούν νά σωθούν. Η αγάπη στόν Χριστό δέν εκφράζεται μέ λόγια, συναισθήματα καί στοχασμούς, αλλά μέ έμπρακτη ζωή. Οι Πατέρες μας λένε: «δός αίμα καί λάβε πνεύμα».

Όποιος ζή κατά τόν τρόπο πού έζησαν όλοι οι άγιοι τής Εκκλησίας καί οι δύο σήμερα Άγιοί μας, θά λάβη τόν στέφανο τής ζωής. Ποιό είναι αυτό τό στεφάνι τής ζωής; Βλέπουμε τούς αγίους στίς ιερές εικόνες πού έχουν γύρω από τήν κεφαλή τους τό φωτοστέφανο, πού σημαίνει ότι οι άγιοι είδαν τό άκτιστο Φώς, δηλαδή τήν δόξα τού Θεού καί έζησαν καί ζούν μέσα σέ αυτό τό Φώς, πράγμα τό οποίο είναι η Βασιλεία τού Θεού. Καί εμείς πρέπει νά ζούμε κατά τέτοιον τρόπο ώστε νά λάβουμε αυτό τό φωτοστέφανο γιά νά ζούμε αιωνίως στήν άκτιστη Εκκλησία.

Σήμερα προσκυνούμε μέ σεβασμό καί αγάπη τά ιερά λείψανα τών αγίων μας καί θά πρέπει νά τούς παρακαλούμε νά πρεσβεύουν στόν Θεό γιά νά ανάψη μέσα στήν καρδιά μας η φλόγα τής αγάπης γιά τόν Θεό καί τούς αδελφούς μας, νά καή η καρδιά καί ως θυμίαμα νά υψωθή στόν Θεό η εσωτερική προσευχή μας πού θά περάση στούς αιώνες.

Είμαι βαθύτατα συγκινημένος πού είδα σήμερα τήν ευλάβειά σας, τήν αγάπη σας στόν Θεό καί τούς αγίους καί θά φύγω μέ αισθήματα αγάπης πρός τόν ρουμανικό λαό γιά τήν ευσέβειά του καί τήν αγάπη του στά ιερά καί όσια τής Εκκλησίας μας.

Σεβασμιώτατε, σάς καμαρώνω πού έχετε τέτοιο ευλογημένο ποίμνιο, τό οποίο κατευθύνετε μέ σοφία, έμπνευση καί αγάπη πρός τά βαθύτερα τής Εκκλησίας μας καί τής πνευματικής ζωής. Ο Θεός νά σάς δίνη υγεία καί πολλή δύναμη, ώστε νά Τόν δοξάζετε στούς αιώνες.

από το περιοδικό της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου «Εκκλησιαστική Παρέμβαση»,

τεύχος 183, Οκτώβριος Πηγή: http://www.parembasis.gr/2011/11_10_13.htm