ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ Ο ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ Ο ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ

Η ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΓΚΩΜΙΟ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΤΟΝ ΠΛΡΙΟ

΄Απόδοση στή Νεοελληνική: Βασιλάκη Ελένη ΄Επιμέλεια θεολογική: Παπαδόπουλος Δημήτριος Σχέδια: Νεκτάριος Σταματέλος

Οί αξιοθαύμαστοι αγώνες, ή ηρωική πάλη καί τά υπερφυσικά κατορθώματα τοϋ εν άγίοις πατρός ημών Μάρκου ΄Αρχιεπισκόπου τής'Εφέσου, τοϋ επονομαζόμενου Ευγενικού.

Τοϋ εξαίρετου καί σχεόόν μοναδικού ύπέρμαχου καί φύλακα τής άμεμπτου κι άγιοτάτης  κι άποστολικής καί πατροπαράδοτης ορθόδοξης πίστης, συγκεντρωμένα σ’ ένα βιβλίο καί γραμμένο σέ μορφή βιογραφίας άπό τόν άνάξιο κι έλάχιστο ανάμεσα στούς ιερομόναχους

ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΤΟΝ ΠΑΡΙΟ

Πρός απόκτηση γνώσεως καί ψυχικής ώφέλειας τών απανταχού ορθοδόξων χριστιανών.

ΣΗΜΕΙΩ ΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

Τό κείμενο τοΰ 'Αγίου ’Αθανασίου τοΰ Παρίου έχει άποδοθεΐ στήν νεοελληνική Γλώσσα.

Προστέθηκαν μέσα σέ άγκύλες οί χρονολογίες τών γεγονότων πού περιγράφονται.

Στό κείμενο τοποθετήθηκαν κεφάλαια καί διευκρινιστικές σημειώσεις μέ σκοπό νά πληροφορήσουν ή νά διευκρινίσουν κάποια στοιχεία πού πιθανόν νά είναι άγνωστα

Δ. Π. ΝΕΣΤΩΡ

ΣΚΟΠΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Στους εν Χριστώ άδελφούςμου απανταχού γης τήν ευλαβική προσκύνηση καί τόν εκ ψυχής άσπασμό

Εκείνος ό περίφημος καί περιώνυμος Μάρκος ό Εφέσου ό Εύγενικός, παρουσιάζεται σήμερα άπό μένα, μέ τήν έπιγραφή «΄Αντίπαπας», ή «άδιάψευστος μονομάχος». Ό ορθόδοξος φιλαναγνώστης, πρέπει νά έχει τήν ύπομονή νά διαβάσει τόν παρόντα λόγο καί τότε ν΄ άποφασίσει άν ταιριάζει ή όχι σ΄ αύτόν μία τέτοια προσωνυμία. Ή ονοματοθεσία δέν είναι βέβαια ιδιότητα τοΰ κάθε τυχόντα, άλλά μιλοΰν τά γεγονότα ώστε κι οί πλέον άπαίδευτοι σ΄ αύτά νά βρίσκονται ικανότατοι καί νά τά κατανοοΰν.

Έτσι ό Θεάνθρωπος ονομάστηκε ΄Ιησοΰς άπό τόν λόγο τοΰ άγγέλου, άκόμη καί πρίν άπό τή σύλληψη, άλλά ονομάστηκε ύστερα κι Εμμανουήλ άπό τούς άνθρώπους, παρακινούμενοι σ΄ αύτό άπ΄ αύτά τά πράγματα καί τόσο όρθά καί κατάλληλα, ώστε καί πρίν πολλούς αιώνες ό προφήτης ΄Ησαΐας προεΐπε μία τέτοια ονομασία.

Αύτό υποστηρίζω κι έγώ γιά τόν δικό μας ΄Αντίπαπα ή μονομάχο, γιατί τά γεγονότα τοΰ άποδίδουν δίκαια αύτόν τόν τίτλο. Ποιά είναι αύτά; Ελάτε καί θά σάς τά διηγηθώ. Καί θά τά διηγηθώ όλα, όχι άνάλογα μέ τό πλήθος τους, ούτε άκριβώς άνάλογα μέ τήν άξια τους. Γιατί σέ μένα καί τό ένα είναι άδύνατο καί τό άλλο.

΄Εγώ (όπως θ΄ ακούσεις καί μέσα στό λόγο μου όπου τό όμολογώ), δέν κινήθηκα πρός αύτό άπό καμιά έπαρση καί αύθάδεια, άλλά στ΄ αλήθεια άπ΄ έναν ύπέρμετρο ζήλο γιά νά παρουσιάσω τήν άγιότητα τοΰ Μάρκου τοΰ Εύγενικοΰ σ΄ όλον τόν κόσμο, γιά δύο λόγους: πρώτα γιά τήν ώφέλεια τοΰ πιστοΰ άπλοΰ λαοΰ καί δεύτερο γιά τήν καταισχύνη τών έχθρών του, τών μιαρότατων παπιστών (1.)

Ή ώφέλεια συνίσταται στό νά μάθει ό άπλός λαός έκεΐνα πού προηγουμένως δέν ήξερε γι΄ αύτόν τόν άγιο κι έτσι νά τόν τιμά όπως οφείλει καί νά τόν δοξάζει σάν άληθινό δοΰλο τοΰ Θεοΰ καί νά τόν μιμείται ò καθένας, κι όταν υπάρξει αίτια κι άνάγκη γιά τήν πίστη, νά τοΰ γίνεται έτοιμος προστάτης καί βοηθός στίς άνάγκες τής παρούσας ζωής. Κι είναι μεγάλη κι άθεράπευτη ντροπή γιά τούς άχρείους παπιστές, νά κηρύσσεται άγιος, καί δοξασμένος άπό τό Θεό, ό ύπέρτατος έχθρός τους, ό άσπονδος πολέμιός τους καί τί άλλο περισσότερο νά ποΰμε παρά ό ΄Αντίπαπας,

«Μάρκος ό ΄Αντίπαπας "Αγιος».

Καί ποιά άλλη ντροπή ύπάρχει, μεγαλύτερη άπ΄ αύτή;

Ποιά άλλη σαΐτα πιό φαρμακερή άπ΄ αύτή;

Ό «΄Αντίπαπας "Αγιος».

Καί δέν υπάρχει άμφιβολία, ότι κάθε ορθόδοξος είναι ΄Αντίπαπας κι όμως αύτός δέν είναι άπλά ΄Αντίπαπας, άλλά ό κατεξοχήν ΄Αντίπαπας.

«Μάρκος ό ΄Αντίπαπας "Αγιος».

Αύτόν τόν μικρό κι εύτελή κόπο μου, τόν διάβασαν κι άλλοι κι έκτος άπ΄ αύτούς, τόν άνέγνωσε κι ό θεοφιλέστατος κι έλλογιμότατος άγιος Καμπανίας, κύριος Θεόφιλος καί ό θεοφιλέστατος κι έλλογιμότατος άγιος Σερβίων, κύριος Ιγνάτιος καί μαζί μ΄ αύτούς κι ό μακαρίτης οικονόμος τής Κοζάνης, άνδρες κι οί τρεις 'ικανοί νά έκφέρουν γνώμη γιά τό άν τό άνάγνωσμα είναι ή δέν είναι άξιο νά ΄ρθει στό φώς. Κι έπειδή συμφωνώντας κι οί τρεις τους κι έκαναν όχι μέτριους έπαίνους, άπ΄ αύτήν τήν παραίνεση αύτών πήρα κι έγώ τό θάρρος νά τό διαλαλήσω πρός όλους τούς ομογενείς μου, τυπώνοντάς το. Γι΄ αύτό κι άναζητώντας κάποιον ζηλωτή χορηγό καί πρόθυμο ν΄ άναλάβει τά τυπογραφικά έξοδα, έκεΐ πού έψαξα άρχικά δέν εύδόκησε ό Θεός. Βρέθηκε όμως άνέλπιστα σέ μένα τέτοιος χορηγός ζηλωτής καί πρόθυμος μέ μεγάλη χαρά, ό οσιότατος καί μουσικότατος άνάμεσα στούς ίεροδιακόνους, κύριος Νικηφόρος ΄Ιωάννου ό Ραγεζής, άπό τή νήσο Σίκινο. Αύτός θέλησε αύτοπροαίρετα ν΄ άναλάβει αύτή τήν κοινωφελή δαπάνη. Παρ’ όλες τίς σκοτούρες καί τίς ταλαιπωρίες τοΰ έπαγγέλματός του πού είναι διπλό. Ή θαυμάσια μουσική καί ή άριστη μεθοδικότατη παιδαγωγία του, τίς όποιες αύτός έξασκεΐ καλύτερα άπ΄ όλους καί τήν ωφέλεια αύτών τών δύο έργασιών του τίς δέχτηκε ήδη πολλά χρόνια καί δέχεται άκόμα ή μεγαλούπολη Θεσσαλονίκη, μ΄ όλον τόν έπαινο καί τήν εύχαρίστηση.

Λοιπόν, άν κάποιοι άπό τούς ’Ορθόδοξους λάβουν κάποια ωφέλεια άπό τήν άνάγνωση τοΰ βιβλίου, άς άποδώσουν:

Πρώτα τήν όφειλόμενη δόξα στό Θεό, τόν αίτιο καί δότη κάθε καλοΰ.

Δεύτερον, άς εύγνωμονοΰν καί τόν χορηγό πού άφειδώς κατέβαλε τή δαπάνη γιά τήν κοινή ωφέλεια.

Καί τρίτον, άς εύχεται πρός τόν Κύριο καί γιά μάς τούς ταπεινούς, καί νά μάς κρίνει ήπια, άν δέν κατορθώσαμε νά γράψουμε άξια γιά μία τέτοια καί τόσο μεγάλη υπόθεση κι άκόμα γιά όσα λάθη άπ΄ άγνοια κι άλλα άκούσια σφάλματα συναντήσει στόν λόγο.

Επειδή μέχρι σήμερα, κανείς άλλος δέν έκανε σ΄ αύτόν τόν μεγάλο ήρωα τό δίκαιο υπόμνημα, έγώ ό άνάξιος τόλμησα νά παρουσιάσω στό κοινό, αύτόν τό μικρό καί ταπεινό μου κόπο, γιά τήν ώφέλεια τών άπλών άνθρώπων κι όχι μόνο γιά τούς λόγιους καί τούς ειδήμονες. Διάβασε λοιπόν σέ παρακαλώ τό βιβλίο μέ υπομονή ώς τό τέλος καί θά βεβαιωθείς υπεραρκετά καί γιά τά δύο, συγχωρώντας έμάς μέ καλή διάθεση, είτε γιά τίς έλλείψεις, είτε γιά τίς άπαραίτητες παρεμβολές. Επειδή θέλησα μέσω αύτοΰ τοΰ ίεροΰ βίου, νά δώσω περιληπτικά καί στους άπλούς άνθρώπους μία ιδέα τών τότε γεγονότων, ή οποία είναι άπλά χρήσιμη σ΄ όλους όσους δέν τά γνωρίζουν. ΄Ενώ στούς ’Ορθόδοξους πού κατοικούν στούς τόπους τών παπολατρών καί συζοΰν μέ τούς Φράγκους, είναι σχεδόν κι άναγκαΐα, γιά νά μήν έξαπατοΰνται άπό τούς άπατεώνες πού κηρύττουν ώς άγια σύνοδο τό ληστρικό καί τυραννικό κι άντίχριστο έκεΐνο συνέδριο τής Φλωρεντίας.

Αύτός είναι ό σκοπός γιά τόν όποιο τόλμησα τά ύπεράνω τών δυνάμεών μου καί γι’ αύτό δεχτείτε πρόθυμα καί μετά χαράς τόν δικό μας ΄Αντίπαπα καί μονομάχο καί διαβάζοντας αύτόν έπιμελώς καί Ωφελούμενοι άπ΄ αύτόν τά εύλογα, νά εύχεστε καί ύπέρ τής δικής μου άναξιότητας.

Τής δικής σας άγάπης εν Χριστώ άδελφός καί ταπεινός δοϋλος

10 Αύγουστον 1785 Ά θανάσιος Ιερομόναχος ό Πάριος

 

ΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΡΙΟΥ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΜΑΡΚΟ ΤΟΝ ΕΥΓΕΝΙΚΟ

ΠΡΟΙΜΙΟ

Τά ύπερφυσικά καί παράδοξα άποτελέσματα τής θείας πίστης είναι βέβαια άπό μόνα του άνώτερα άπό κάθε νοΰ καί διάνοια. Γι΄ αύτό καί μποροΰν άναντίρρητα νά δείξουν καί στούς άσεβεΐς τόν άληθινό Θεό καί μόνο δημιουργό τής πλάσης, όπως στίς μέρες τών θείων Αποστόλων καί ιών άγιων Μαρτύρων. Τότε έπέστρεφαν σά ποτάμι τά έθνη, έλκυόμενα άπό τά παράδοξα έργα τής πίστης μέ τή βοήθεια ιοΰ Κυρίου καί τήν έπιβεβαίωση τοΰ λόγου Του άπό τά έπακόλουθα θαυματουργικά σημάδια». Κι αύτά τά ίδια μποροΰν νά οδηγήσουν στήν ορθόδοξη πίστη κι έκείνους τούς χριστιανούς, πού κακώς καί χωρίς φρόνηση, μέ τίς αιρετικές ιούς πλάνες, ξεμακραίνουν άπό τή μία κι άληθινή πίστη, τήν άποία κοινώς ονομάζουμε «’Ορθοδοξία» ή καί «εύσέβεια».

'Ένα άπό τά υπερφυσικά έργα τής θείας πίστης, γιά ν΄ αφήσω πρός τό παρόν τ΄ άλλα, άδελφοί μου ’Ορθόδοξοι χριστιανοί, είναι ή άγιότητα τών άνθρώπινων λειψάνων ή γιά νά τό πώ άπλά, ή άγιότητα τών άνθρώπων. Αύτό, όταν δοθεί και όμολογηθεΐ φανερά, πώς ό τάδε άνθρωπος άγίασε, πώς τά λείψανά του έκπέμπουν άνείπωτη κι άσύγκριτη εύωδιά, πώς κάνει παράδοξα κι έξαίσια θαύματα, αύτό λέω, είναι ένα 9αΰμα καί πηγή μύριων άλλων θαυμάτων. Αύτό δέν μπορεί νά τό καυχηθεΐ καμιά άλλη άπό κείνες τίς ψεύτικες θρησκεΐες, αύτό πού οπωσδήποτε δέν είναι τίποτα άλλο, παρά μία κρίση τοΰ άδέκαστου ούρανοΰ. Αύτό λέω, δέν είναι τίποτα άλλο, παρά μία λαμπρή κι άναντίρρητη άπόδειξη, ή όποια ψηλότερα καί πιό μεγαλόφωνα άπό κάθε σάλπιγγα, φωνάζει καί κηρύττει σ΄ όλα τά πλανεμένα γένη καί τά συστήματα τών αιρετικών, πώς μία είναι ή καθαρή κι άγια πίστη, ή θεία κι εύάρεστη στό Θεό, δηλαδή αύτή τής άνατολικής ’Ορθοδόξου Εκκλησίας. Επειδή γνωρίζουμε ότι κατά τήν άγια Γραφή, «ό Θεός άπέχει άπό τούς άμαρτωλούς», άρα πώς είναι δυνατόν νά κάνει άντίθετα, δηλαδή νά ύποδείξει γιά άγιους άνθρώπους αιρετικούς βλάσφημους κι άσεβεΐς; Ποιος δέν τό ξέρει πώς γιά νά ύποδείξει τό "Αγιο Πνεύμα έναν άνθρωπο άγιο, άναγκαστικά πρέπει ν΄ άναπαύεται σ΄ αύτήν τήν Εκκλησία πού άνήκει καί σ΄ αύτόν τόν άνθρωπο τό "Αγιο Πνεύμα, ποιος άλήθεια δέν τό ξέρει; Γιατί αύτή πρέπει νά είναι ή μία καί μόνη Εκκλησία, έκείνη στήν όποια ό Θεάνθρωπος ΄Ιησοΰς ύποσχέθηκε νά στείλει τό Πνεύμα του καί νά μένει μ΄ αύτήν αιώνια.

Εσείς λοιπόν αιρετικοί καί κακόφρονες άνθρωποι, όσοι χωρίς φρόνηση, είτε μιλάτε άδικα γιά τό ύψος τής υπερούσιας κι άκατάληπτης Θεότητας, είτε γιά τήν άρρητη οικονομία τοΰ Μονογενούς καί χρησιμοποιείτε βέβηλη καί μιαρή γλώσσα, έσεΐς οί πύλες καί τά στόματα τοΰ "Αδη, όπως σάς ονόμασε ό βλάσφημου μένος άπό σάς Δεσπότης και Κύριος, άκοΰστε όλοι καί μάθετε: Μία είναι, μία καί μόνη ή Εκκλησία. Ή άληθινή Εκκλησία, ή νύμφη ή καλή κι έκλεκτή, όπως τήν ονομάζει ό Νυμφίος της. Μία είναι λέω, έκείνη στήν όποια άναπαύεται τό "Αγιο Πνεΰμα Του καί στήν όποια έχει άποταμιεύσει τούς θησαυρούς τών θείων Του χαρισμάτων. Ποιά είναι αύτή; Αύτή ή δική μας άγια μητέρα, αύτή είναι ή ’Ανατολική ’Ορθόδοξη Εκκλησία. Άπό ποΰ είναι αύτό φανερό; Από τήν άγιότητα τών τέκνων της, άγια ή ρίζα, άγιοι κι οί καρποί. Επειδή σάπιο δέντρο δέν μπορεί νά κάνει καλούς καρπούς. Δέν τό πιστεύετε; Θά τούς άπαριθμήσω καί είναι πλήθος περισσότερο κι άπό τήν άμμο.

Αλλά έγώ χριστιανοί ’Ορθόδοξοι, άφήνοντας έκείνους νά πλανώνται άθλια μέσα στά σκοτάδια τών αίρέσεών τους, όσοι μέ κακή θέληση κλείνουν τά μάτια τής ψυχής τους καί «βλέποντας δέν βλέπουν τό φώς τής άλήθειας» κατά τό γραμμένο, σέ σάς ήδη άπευθύνω τό λόγο καί σάς ρωτώ: Δέν κηρύττουμε κάθε άγιο τής Εκκλησίας μας φέροντάς τον ώς άπόδειξη τής άγιας μας πίστης ένάντια τών πολλών καί διαφόρων αιρέσεων πού κατά καιρούς έμφανίζονται;  (2 )Τότε δέν πρέπει περισσότερο ν΄ άνακηρύττουμε τούς νέους άγιους μας, έναντίον αύτών τών αιρέσεων πού είναι κοντά μας καί μάς πολεμοΰν άκατάπαυστα σήμερα; Τέτοιου είδους είναι μάλιστα οί άσεβέστατοι Λατίνοι, οί όποιοι τόσο μαίνονται καί λυσσοΰν έναντίον μας, ώστε γιά νά μάς παρουσιάσουν σάν έντελώς χαμένους, αύθαδιάζουν οί άναίσχυντοι καί κηρύττουν, πώς άπό τόν καιρό πού χωρίστηκαν οί Ανατολικοί άπό μάς ή Εκκλησία τους δέν έβγαλε πλέον κανένα άγιο. Αύτή είναι τόσο φανερή συκοφαντία κι ένα τόσο μεγάλο ψέμα, άφοΰ κανείς δέν μπορεί στ΄ άλήθεια ν΄ άπαριθμήσει τούς άγιους, ή τούς όσιους ή τούς 'ιεράρχες άλλά καί τούς μάρτυρες, οί όποιοι μετά τό παπικό σχίσμα, άλλά καί τόν καιρό τοΰ σχίσματος, έλαμψαν στήν Εκκλησία μας. Γιά νά φράξουν λοιπόν τ΄ άπύλωτα στόματά τους καί νά μήν έξαπατοΰν τούς άπλούς άνθρώπους μέ τέτοιες συκοφαντίες, πρέπει όσο είναι δυνατόν αύτούς τούς άγιους μας, τούς μετά τό σχίσμα, νά τούς προβάλλουμε καί νά τούς έπικροτοΰμε περισσότερο, γιά δόξα καί τιμή τής άγιας μας ’Εκκλησίας.

΄Αλλά καί πόσο περισσότερο πρόκειται νά κλείσουν έκεΐνα τά βλάσφημα στόματα καί πόσο περισσότερο πρόκειται νά ντροπιαστούν οί ύπερβολικά τολμηροί καί άδικοι παπικοί, βλέποντας ότι αύτοί οί δικοί μας άγιοι δέν είναι άπό κείνους πού έφευγαν στήν έρημο, μακριά άπό τίς πόλεις καί τούς άνθρώπους, γιά νά ζήσουν έκεϊ μέ τήν άμέριμνη καί μέ τήν άτάραχη ζωή τής ήσυχίας, μόνοι τους συνομιλώντας πρόσωπο μέ πρόσωπο μέ τό Θεό καί μέσω τής ιερής ήσυχίας νά κυβερνούν τήν καρδιά τους οί καλές άναβάσεις τών θείων έμφανίσεων κι έλλάμψεων, ώσότου νά φτάσουν καί στήν τελείωση τής θέωσης; 'Όταν, λέω, αύτοί οί νέοι μας άγιοι δέν είναι θρέμματα τής έρήμου, άλλά μάλιστα είναι έκεΐνοι οί ίδιοι, πού μέ λόγους, διαλέξεις καί συγγράμματα καί μέ διάφορους άγώνες καί τρόπους άντιστάθηκαν, πολέμησαν καί στηλίτευσαν παντοΰ στήν οικουμένη τίς δικές τους κακοδοξίες καί τίς άθεότατες αιρέσεις; Πόσο λέω, περισσότερο πρόκειται νά ντροπιαστούν οί παπικοί, όταν τούς ίδιους έκείνους, γιά νά τό πώ μέ μία λέξη, τούς δικούς τους έχθρούς, ό Θεός τούς δόξασε καί τούς τίμησε τόσο, ώστε τούς άνέδειξε άγιους στόν κόσμο, φανερώνοντας μ΄ αύτό, πώς δέχτηκε σάν οσμή εύωδίας όλους έκείνους τούς άγώνες πού διεξήγαν έναντίον αύτών τών άσεβών Λατίνων.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

Έναν  τέτοιο λοιπόν παρουσιάζω έγώ σήμερα, Ορθόδοξοι χριστιανοί, άνάμεσα σέ πολλούς άλλους ή, γιά νά τό πώ καλύτερα, άνάμεσα σέ πάμπολλους άλλους τέτοιους άγιους, παρουσιάζω σ΄ όλες τής κοινότητες τών ’Ορθοδόξων πιστών, τόν Μάρκο τής Εφέσου. Εκείνον τόν Μάρκο τόν όποιο άνέτειλε η ’Ανατολή άλλά φοβήθηκε ή Δύση. Εκείνον τόν Μάρκο, τό καύχημα τής Ασίας καί μάστιγα τής Ευρώπης ( 3. ) ’Εκείνον τόν Μάρκο, τόν φωστήρα τής Ανατολικής ’Εκκλησίας καί κεραυνό τής Δυτικής υπεροψίας. ’Εκείνον τόν Μάρκο, τό στόμα τών θεολόγων, τή δόξα τών ’Ορθοδόξων, τόν ύπερθαύμαστο άθλητή, τόν μόνο άήττητο κι αδαμάντινο άνθρωπο. ΄Εκεΐνον τόν Μάρκο, τό θαΰμα τών αιώνων, τόν όποιο πολλοί καί πάμπολλοι κηρύττουν καί δια-λαλοΰν, μά δέν τόν γνωρίζουν όλοι όπως πρέπει. Αύτόν έγώ παρουσιάζω σήμερα, ένώπιον όλης τής οικουμένης. Αλλά μάλλον όχι έγώ, έπειδή πιά έξουσία έχω, έγώ ό τιποτένιος, γιά νά παρουσιάσω ένα τέτοιου είδους έργο; Όχι έγώ, άλλά ή ’Εκκλησία τοΰ Χριστοΰ, δηλαδή σά νά λέμε ό ουρανός άνωθεν, τοΰ οποίου τήν άπόφαση ακολουθώντας πάντοτε, έμαθε έκείνους μόνο νά κάνει άγιους, όσους είδε πώς δόξασε γιά τά ύπερφυσικά θαύματα ή φοβερή δεξιά τοΰ ' Υψίστου.

Η ΑΓΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

Είπα πώς δέν τόν γνωρίζουν όλοι όπως πρέπει. Δέν άμφιβάλλω πώς είναι πολλοί καί πά-μπολλοι, γιά νά μήν πώ σχεδόν όλοι, πού δέν ξέρουν πώς αύτός είναι βεβαιότατα ένας μεγάλος άγιος καί στ΄ άλήθεια θεοφόρος Πατέρας κι άπλανής δάσκαλος τής “Εκκλησίας μας. Κι ή αιτία είναι, ότι δέν βρίσκεται ή ιερή μνήμη τής μέρας του στά Μηνολόγια καί στά Ωρολόγια. Πράγμα τό όποιο είναι άδύνατον, πρώτον γιατί είναι πολύ πρόσφατος άγιος καί δεύτερον, γιατί αύτά τά βιβλία τυπώνονται στή Βενετία, κάτω δηλαδή άπό τό βλέμμα τών ορκισμένων έχθρών αύτοΰ τοΰ άγιου ( 4.)

Λοιπόν άς ξέρει κι άς είναι βέβαιος κάθε Ανατολικός χριστιανός, πώς άπό τήν άρχή ή άγια μας ’Εκκλησία, αύτόν τόν ιερό Μάρκο, τόν άναγνώριζε ώς άγιο καί τιμούσε τή μνήμη του στήν Κωνσταντινούπολη μ΄ έτήσια γιορτή, πριν δηλαδή νά πέσει στά χέρια τών άσεβών μέ τήν άλωση. Κι αύτό τό μαρτυροΰν κι άλλοι πολλοί. Τό μαρτυρεί μάλιστα κι ό ιερός Νεκτάριος ό 'Ιεροσολύμων, ό όποιος λέει ότι τό άκουσε άπό κάποιον άνθρωπο, πού όταν ήταν νέος καί είχε προφτάσει γιά νά δει αύτή τή λαμπρή γιορτή, πού τελοΰνταν στόν Γαλατά τής Πόλης. Κι αύτός πού έφτασε στή γιορτή, ονομαζόταν ’Αρσένιος Κύπριος. Έπειδή όμως μετά συνέβη ή καταστροφική άλωση σέ κείνη τή Βασιλεύουσα, μερικά χρόνια άργότερα, έβαλε τέλος καί στή γιορτή αύτή καθώς καί σέ πά-μπολλα άλλα καλά, έκτος άπό τήν εύσέβεια. Έξαιτίας αύτοΰ τοΰ γεγονότος πού συνέβη κατάντησε νά μήν είναι καί στούς πάντες γνωστή ή άγιότητά του, άφοΰ άφανίστηκαν άπό τήν πανωλεθρία τής αιχμαλωσίας καί ό βίος καί τά έγκώμια κι ή άκολουθία τής ιερής του μνήμης, προτοΰ διαδοθούν σέ περιοχές έξω άπό τήν Πόλη.

Η ΣΥΝΟΔΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ 1734

Αλλά εκείνο που μπορεί να άρει  κάθε λογής άμφιβολία καί νά δώσει στόν καθένα καί σ΄ όλους  τήν τελειότατη πληροφορία, είναι δίχως άλλο ή αύθεντία τής Συνοδικής άπόφασης, ή όποια έκδόθηκε τό 1734 γι΄ αύτόν τόν Μάρκο, όχι τάχα γιά νά τόν θεσπίσει τότε γιά πρώτη φορά ώς άγιο, έπειδή φαίνεται νά έχει έκδοθεΐ πρίν άπό λίγο, δηλαδή τώρα, στόν δικό μας αίώνα, άλλά γιατί δόθηκε άφορμή, τήν όποια οφείλουμε νά τήν φανερώσουμε στούς άπλούς άνθρώπους, όπως τή βρίσκουμε μέσα σ΄ αύτό τό συνοδικό θέσπισμα. Κι έχει ώς εξής:

Στό νησί τής περιβόητης Κεφαλονιάς [Βενετοκρατούμενης τότε], κάποιος Συμεών, έπονομαζόμενος Βυζάντιος, λόγω τής εύλάβειας πού είχε πρός αύτόν τόν άγιο, θέλησε νά τοΰ κάνει γιορτή πεπεισμένος γιά τήν άγιότητά του. Κάποιοι όμως άπό τούς έκεΐ χριστιανούς, πού δέν είχαν αύτή την πληροφορία γιά τόν θείο Πατέρα, τόσο κληρικοί όσο καί λαϊκοί, άντιστάθηκαν ισχυρά, λέγοντας ότι τό έγχείρημά του δέν ήταν νόμιμο, έπειδή αύτός ό Μάρκος, έλεγαν, είτε δέν είναι έντελώς άγιος, ή κι άν είναι, ωστόσο δέν είναι αναγνωρισμένος άπό τήν Έκκλησία. Κι όσο γι΄ αύτό, αύτοί μήν ξέροντας, μιλούσαν όρθά. Έπειδή σωστά οί χριστιανοί τής ’Ανατολικής Εκκλησίας, περιμένουν πάντοτε σ΄ αύτά τά θέματα τή θεία άπόφαση τής ’Εκκλησίας τους. Γι΄ αύτό κι έκεΐνοι, γνωρίζοντας καλά τά έθιμα τής ’Ανατολικής Εκκλησίας, δέν παραδέχονταν έκείνη τή γιορτή, ώς δήθεν μή αναγνωρισμένη. Κι άφοΰ λοιπόν δημιουργήθηκε έκεΐ μεγάλη φιλονικία γιά τήν άγιότητα τοΰ Εφέσου, όταν τά πληροφο-ρήθηκε αύτά ή άγια Έκκλησία, έκρινε άτοπο νά μένει άγνοημένος ό μέγας φωστήρας καί δάσκαλος τής Εκκλησίας. Έξέδωσε λοιπόν Συνοδική έγκύκλιο πού ορίζει ότι καί «ήταν κι είναι άγιος δοξασμένος άπό τό Θεό, ό 'ιερός αύτός Μάρκος, ό άξιαγάπητος ποιμένας τής Εφέσου κι όποιος θέλει, άς τόν γιορτάζει άνεμπόδιστα», λέγοντας πολλά καί μεγάλα έγκώμια γι΄ αύτόν καί τέλος προσθέτοντας καί φρικτότατα έπιτίμια κι άναθέματα έναντίον αύτών πού άντιστέκονταν καί πολεμούσαν τήν όφειλόμενη σ΄ αύτόν δόξα καί τιμή.

΄Αφοϋ λοιπόν, ό καθένας μπορεί νά βεβαιωθεί γιά τήν άγιότητά του, μένει τώρα σέ μένα νά παρουσιάσω, όσο μπορώ, τήν άρχή καί τή μέση καί τό τέλος τής πανόσιας ζωής του. Δείχνω λοιπόν σέ μορφή διήγησης, ποιος ύπήρξε, τί έπραξε καί ποιά ήταν ή κοίμησή του, γιά νά έχει ό καθένας τήν πρέπουσα τιμή κι εύλάβεια, σ΄ έναν τέτοιο τρισμακάριστο καί θειότατο ιεράρχη, πού στάθηκε, γιά νά τό πώ έτσι, τό μόνο άπαραβίαστο θυσαυροφυλάκιο τής ’Ορθόδοξης πίστης μας.

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΗΓΗΣΗΣ

Παρακαλώ λοιπόν τούς άναγνώστες, νά χαρίσουν σέ μένα άδελφική συγγνώμη, άν σέ πολλά σημεία αύτής τής διήγησης, φανώ έλλιπής. Όπως προηγουμένως είπα, ή κοινή δυστυχία τοΰ γένους μας, μάς στέρησε από τίς άκριβεΐς πληροφορίες τής άρχής καί τής συνέχειας τών άσκητικών καί τών όσιων κατορθωμάτων του, άλλά καί τά όσα άκολούθησαν. 'Όλα αύτά άναμφίβολα θά περιείχε πληρέστατα ό βίος του πού τότε ίσως θά είχε γραφεί. Ζητώ συγγνώμη λοιπόν, άδελφοί, γιά τήν έλλειψη, έπειδή τόσα μόνο πρόκειται νά ποΰμε, όσα σποραδικά έδώ κι έκεΐ μπορέσαμε νά βροΰμε σ΄ άλλους καί νά τά συνθέσουμε ένιαΐα. Τά περισσότερα, πρόκειται νά μοΰ χορηγήσει ό μέγας έκκλησιάρχης Σίλβεστρος, ό ονομαζόμενος Συρόπουλος, άπό τήν ιστορία τής ψευδοένωσης πού είχε γίνει στήν βόρεια Ιταλία.

΄Αλλά ούτε όμορφες φράσεις έπαγγέλλομαι έγώ έδώ, ούτε ρητορική χάρη. Γνωρίζει καλά ό γνώστης τών κρυπτών τής ψυχής, ό Θεός, κι άκόμα ή μακάρια ψυχή τοΰ θείου αύτοΰ Πατέρα, ότι μόνο ό ένθερμος ζήλος τής καρδιάς μου διέγειρε τό πνεΰμα μου στό νά συνθέσω αύτό τό έργο. Παρουσιάζω συγχρόνως σ΄ όλους τούς χριστιανούς, πόσο είναι τό χρέος μας σ΄ αύτόν τόν μέγιστο καί θειότατο εύεργέτη μας, κι έπι-πλέον γιά νά διακηρύσσεται παντοΰ πρός δόξα τοΰ Θεοΰ, ότι μόνο ή δική μας άγια Έκκλησία τρυγά κι άπολαμβάνει εύτυχέστατα τούς καρπούς τοΰ 'Αγίου Πνεύματος. Ή άλήθεία αύτή άναδεικνύει τήν Έκκλησία μας λαμπρή κι ένδοξη, άφοΰ είναι ή μόνη άληθινή καί ’Ορθόδοξη. ΄Αλλά ταυτόχρονα ή άλήθεια άποδεικνύει καί καταλήγει σ΄ αίώνια ντροπή τής Παπικής, πού είναι άντίθετη κι έχθρική τής ’Ανατολικής καί δέν σταματά νά συκοφαντεί άκατάπαυστα, τήν άθωότη-τα κι άγιότητα τής ’Ορθοδόξου Εκκλησίας.

ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ ΜΑΡΚΟΥ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΗ ΕΥΓΕΝΙΚΟΥ

Λοιπόν για να αρχίσω απ’ όπου αρχίζει κανείς συνθως, ή πατρίδα αύτοΰ τοΰ θείου άνδρα, ήταν ή πάλαι ποτέ καί τώρα βασίλισσα τών πόλεων, ή Κωνσταντινούπολη, ή κάποτε ώς μητέρα Σάρα, άγαθή καί πολυαγαπημένη πού τώρα μεταστράφηκε σέ Άγαρ, σέ βάρβαρη, μισητή κι έπαχθή μητριά. Ποιοι ήταν όμως οί γονείς του καί μέ τί καταγίνονταν, αύτό δέν είναι φανερό άπό τήν ιστορία, γιά τήν προαναφερό-μενη αιτία, είναι ώστόσο όμολογούμενο, ότι καί χριστιανοί ’Ορθόδοξοι ήταν ώς πρός τή θρησκεία κι άκόμα λαμπροί στό βίο τους, πράγμα πού συμπεραίνεται, όχι μόνο άπό τήν έπωνυμία πού είχαν «Εύγενικοί» (γιατί εύγενικοί έπονομάζονταν κατεξοχήν οί γενάρχες καί πρόγονοι τοΰ Μάρκου), άλλά πολύ περισσότερο μποροΰμε νά τό σκεφτοΰμε κι άπό τήν εύγενέστατη άγωγή κι άνατροφή τών παιδιών τους. Έπειδή, άν ή παιδεία σύμφωνα μέ τά λόγια του σοφοΰ, κι όπως μάς τό δείχνει ή καθημερινή πρακτική, χρειάζεται μεγάλες δαπάνες, κι ή κατάσταση τών φτωχών δέν έπιτρέπει νά προχωρούν σέ μεγάλα καί μακροχρόνια μαθήματα, είναι φανερό πώς οί γονείς του δέν ήταν άνθρωποι άσημοι κι εύτελεΐς, άλλά περιφανείς καί λαμπροί κατά τό βίο τους. Έτσι τόσο ό ιερός Μάρκος, όσο κι ένας άλλος άδελφός του μέ τό όνομα Ιωάννης, δέν ύπήρξαν άνθρωποι μέτριας παιδείας. ΄Ηταν θαυμαστοί άνάμεσα στούς πρώτους τής τότε έποχής, αύτοί δέν κατείχαν παρακατιανή θέση σέ κάθε είδος μάθησης.

Έκείνη τήν έποχή, ή βασιλεία τών Ρωμαίων (5 ) έπνεε τά λοίσθια, άλλά καί τά πράγματα βρίσκονταν σ΄ άπόλυτη άναστάτωση. Ό φόβος τών προφανών κινδύνων τούς περικύκλωνε όλους άπό παντοΰ. Παρόλα αύτά όμως, τό φιλομαθέστατο γένος μας, δέν έπασχε τότε ούτε άπό τόση άδιαφορία πρός τή μάθηση, ούτε στερούνταν τόσο άπ΄ άντρες έπιστήμονες, όπως σήμερα. Γιατί τότε άκμαζαν οί Χρυσολωράδες, οί Γεμιστοί, οί Σχολάριοι, οί Βρυέννιοι, οί Θεόδωροι Γαζήδες, οί ΄Αγαλλιανοί κι άλλοι πολλοί. Τότε λοιπόν κι αύτοί οί Εύγενικοί, δυάδα έννοώ ό Μάρκος κι ό Ιωάννης, έξισώνονταν μ΄ άλλους κι είχαν τά πρωτεία άνάμεσα στούς πρώτους κι υπερείχαν άπ΄ άλλους πάνω τοΰ μέτριου κι αναγνωρίζονταν κι άνακηρύσσονταν άνώτεροι φιλόσοφοι κι έπιστήμονες. Καί γιά τό ότι λέω τήν άλήθεια γιά τή σοφία τοΰ θείου Μάρκου, τό μαρτυρούν κι οί δικοί του λόγοι κι οί άγώνες άλλά καί τό γεγονός ότι πολλοί συγγραφείς τόν θαυμάζουν ύπέρ τοΰ δέοντος. Ό Ιωάννης ό Εύγενικός δέ, όμολογεΐται τόσο μορφωμένος ώστε έλαβε καίτήν επωνυμία «ό φιλόσοφος», καλούμενος κι αναγνωριζόμενος έτσι κατεξοχήν, όπως μαρτυρούν καί πολλές εύχές του πρός τό Θεό, πού φέρουν τήν έπιγραφή τοΰ «Ιωάννη τοΰ φιλόσοφου κι Ευγενικού». Κι άκόμα περισσότερο φανερώνει τή σοφία του, ή εύστοχότατη κι επιδέξια άντίρρησή του στόν ψευδώνυμο όρο τοΰ Φλωρεντινοΰ συνεδρίου, πού βρίσκεται στόν Τόμο τής Καταλλαγής (6 )

ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΜΑΡΚΟΥ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΟΥ

Συνεπάγεται λοιπόνότι οι τόσο λαμπροί  καί περιφανείς στή σοφία, προέρχονταν κι άπό λαμπρούς καί περιφανείς γεννήτορες, πού είχαν τή δυνατότητα νά έπιδίδονται σέ δαπάνες τόσο πολλές κι άναγκαΐες, όσες άπαιτοΰσε κι ό μεγάλος όγκος αύτοΰ τοΰ μέγιστου έμπορίου, δηλαδή τής μάθησης. ΄Αλλά σέ τί συμβάλλει νά ξέρουμε, ότι έκεΐνοι δέν ήταν άνθρωποι χαμηλής τάξης καί φτωχοί, άλλά εύγενείς καί πλούσιοι; Καί βέβαια συμβάλλει τά μέγιστα, στόν έπαινο λέω έγώ. Έπειδή δέν είναι τό ίδιο νά είναι κάποιος έξασκημένος στή σκληρή καί ταπεινή φτωχή ζωή, μέ κάποιον πού γεννήθηκε μέσα στίς πλουσιοπάροχες άπολαύσεις κι έπειτα νά τίς άποστρέφεται μέ τή θέλησή του καί νά προτιμά τίς κακοπάθειες τής επίπονης άσκητικής ζωής, γιά χάρη τής αιώνιας. Ένώ λοιπόν αύτοί οί καλοί άνθρωποι προήλθαν άπό τέτοιους γονείς, ωστόσο, αύτοί οί μακάριοι, άπαρνήθηκαν τά πάντα, καί τό γένος τους καί τόν πλοΰτο καί τίς τρυφές καί τίς ήδονές καί τίς τιμές καί δόξες άπό τούς βασιλιάδες, στίς όποιες τούς καλοΰσε κι ή λαμπρότητα τοΰ γένους τους κι ή άξιοσύνη τής μεγάλης τους προκοπής καί σοφίας. Καί τίποτα άπ΄ αύτά δέν μπόρεσε νά χαμηλώσει τόν ύψηλό λογισμό τής ψυχής τους. ΄Αλλά κατά τόν θείο Απόστολο όλα αύτά «τά θεώρησαν σκουπίδια, γιά νά κερδίσουν μόνο τό Χριστό». Γι΄ αύτό κι άπαρνήθηκαν τόν κόσμο καί τά έγκόσμια καί προτίμησαν μέ μεγάλη προθυμία, νά σταυρώσουν τή σάρκα καί τά πάθη καί τίς έπιθυμίες της, μέ τούς άγώνες τοΰ άγιου κι άγγελικοΰ σχήματος, τό όποιο πράγματι τό κατόρθωσαν θαυμάσια.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΜΑΡΚΟΥ ΕΥΓΕΝΙΚΟΥ

Αλλλά σ΄ ότι άφορά τό φιλόσοφο Ιωάννη Ευγενικό, τόν όποιο τόν βρίσκουμε νά έπιγράφεται καί ώς διάκονος καί Νομοφύλακας τής μεγάλης Εκκλησίας, άς λάβει τέλος ό λόγος ώς έδώ. Ας συνεχίσουμε όμως τά σχετικά μ΄ αύτόν τόν 'ιερό Μάρκο, όπως είπαμε έξαρχής στό λόγο μας.

Αλλά, άχ φθονερή τύχη καί χρόνε πού άφανίζεις όλα τά καλά, δέν μάς βοηθά άδελφοί μου, νά ποΰμε μ΄ άκρίβεια, πού έστησε τήν παλαίστρα τών άσκητικών του άγώνων, μετά τήν άποταγή τής κοσμικής ματαιότητας, αύτός ό ούρανόφρονας άνθρωπος. Αγνοούμε τά ήρωικά άσκητικά κατορθώματα. Δέν γνωρίζουμε λεπτομέρειες, γιά τό πώς καί πόσο άγωνίστηκε γιά τήν άπονέκρωση τών παθών, πόση πειθαρχία έδειξε στίς νηστείες, πόση καρτερία στίς ολονύχτιες άγρυπνίες, στήν κατάνυξη, στά δάκρυα, στίς 'ιερές άναβάσεις τής ψυχής του κι όσα άλλα τέτοια ξέρει νά γεννά στίς ψυχές τών δικών της έραστών, ή καλή καί θεία μητέρα, ή κατ’ Θεόν ήσυχία, τά όποια αύτά όλα έχουν ένα σκοπό, τήν μακάρια θεωρία, τήν θέα τοΰ Θεοΰ καί θέωση, όπως μάς τό έξηγοΰν άπό τίς έμπειρίες τους έκεΐνοι πού τά δοκίμασαν στήν πράξη. ΄Αλλά παρόλο πού ιστορικά κι έπί μέρους μένουν άγνωστα σέ μάς τ΄ άσκητικά του κατορθώματα, έχουμε ωστόσο, τούς πάρα πολύ αξιόπιστους άνδρες τοΰ καιροΰ του, πού βασικά ομολογούν τό εξής: «ότι όσα μποροΰν ν΄ άποτελοΰν καί νά χαρακτηρίζουν μία άγια ζωή, όλα τά κατόρθωσε πρίν λάβει τήν άρχιερωσύνη, μέ θαυμαστή τελειότητα».

 

 

ΠΑΡΑΠΟΜΠΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 ΄Εμεϊς στήν έποχή μας δέν χρησιμοποιοΰμε τέτοιου είδους προσδιορισμούς γιά τίς αιρέσεις, εϊμαστε έμποτισμένοι μέ τό οίκουμενικό πνεΰμα τής παγκοσμιοποίησης ή τόν υπέρμετρο άνθρωπισμό ή καί κάποιοι άλλοι είναι φιλικοί πρός κάθε αίρεση δήθεν άπό άγά-πη γιά τόν συνάνθρωπο άλλά έχθρικοί στήν όρθη πίστη. 'Υπάρχει καί άλλος λόγος πού γίνεται αίτια νά άδιαφοροΰν γιά την αληθινή πίστη, ή έλλειψη πνευματικής ζωής πού συνεπάγεται τήν έλλειψη τής κάθαρσης τών παθών καί την αντίστοιχη έλλειψη τής θεωρίας τοΰ Άκτιστου. Ή έλλειψη έμπειριών κάνει τήν πίστη μας χαλαρή. Ή χαλαρότητα αύτή μάς οδηγεί νά σχετικοποιήσουμε τήν ορθόδοξη πίστη μας καί νά τήν δοΰμε σά μιά θρησκευτική πολιτιστική έκφραση, έτσι μάς κυριεύει ό οικουμενικός οίστρος. Ή πίστη μας δέν είναι ζωηρή, καθάρια, άγωνιστική, ασκητική, έμπει-ρική καί δέν μποροΰμε to τήν άνιιπαραβάλουμε μέ τήν σκοτεινότητα τής αίρεσης. Οί φράσεις λοιπόν αυτές πού συχνά θά τίς συναντοΰμε μέσα ατό κείμενο τοΰ αγίου Άθα·νασίου, μάς προσδιορίζουν μιά κατάοταση τήν όποια αίαθάνεται ό μέτοχος τής Άκτιστου Χάρης ότα·ν συνειδητοποιεΐ πώς άποκόπτεται άπό τη·ν θέα τοΰ Τριαδικοΰ Θεοΰ άν άκολουθηοει την λανθασμέ·νη πίστη. ΄Ίοως άν έχουμε π·νευματικές προϋποθέοεις θά καταλάβουμε δτι οί βαρείς φαινομενικά χαρακτηριομοί πού προσάπτει γιά τούς παπικούς καί τούς συ·νοδοιπόρους τους ό άγιος Αθανάσιος ό Πάριος είναι είρητακά κι άληθινά συμπεράσματα πού περιγράφου·ν τη·ν πραγματική π·νευματικη κατάσταση τής αιρετικής διδασκαλίας καί όχι κραυγές ου·νθηματά η συκοφαντίες όπως τ’ άντιλαμβάνωνται οί αδιάφοροι καί οί φιλοαιρετικοί. Αύτοί τρομάζουτι άπό τίς λέξεις ότα·ν τούς φανερώνου·ν τήν πνευματική άρρώστεια κι όχι άπό τη·ν άρρώστεια τής αϊρεοης.

2  Παράδειγμα ό άγιος ΄Αθανάαιος γιά τούς άρειανόφρονες, ό άγιος ’Ιωάννης Δαμαοκητώς γιά τούς είκο·νομάχους, ό άγιος Φώτιος γιά τούς Λατι·νοφράγκους τού φιλιόκβε (filioque), ό άγιος Γρηγόριος Παλαμάς γιά τούς άγ·νωατικιατές τού βαρλαάμ καί τούς αχ θλαστικούς τού Κυδώ-νη.

3 «Καύχημα τής ΄Ασίας» ώς μητροπολίτης Εφέσου καί «Μάστιγα τής Εύρώπης» ώς κήρυκας τής όρθόδοξης αλήθειας μέσα στήν καρδιά τοΰ παπισμοΰ οτή·ν κεντρική Ιταλία, σέ μιά ληστρική ψευδοσύνοδο γιά τούς ’Ορθοδόξους καί οίκουμε·νική γιά τούς κακοδόξους παπικούς καί ού·νίτες.

4 Εννοείται οτά Μηνολόγια καί 'Ωρολόγια τής εποχής τοΰ 1780 περίπου καί πριν. Είναι αξιοσημείωτο δτι στά τυπογραφεία τής Δύοης ή Παπική έκκληοία είχε εντεταλμένους ΄Ιηοουΐτες, απόφοιτους τοΰ έλλητώγλωσσου ούτατικου ΄Αθανασιανοΰ οχολείου τής Ρώμης. Οί ΄Ιηοουΐτες αυτοί λογόκριτπτν τά "Ορθόδοξα βιβλία πού ηταν οτά τυπογραφεία. ' Υπάρχουν σε πολλά βιβλία τής όθωμανικής εποχής διορθώσεις προς τό φιλοπαπικό, σφήνες φιλοδυτικών άπόψεων η διαγραφές παραγράφων πού έξέφραζαν όρθοδοξη διδασκαλία υπήρξε έπίσης απαγόρευση νά τυπωθούν συγκεκριμέ·να βιβλία καί άλλες λογοκριτικές έ·νέργειες πού έπραξα·ν οί παπικοί. "Ετσι άν ήθελε κάποιος νά τυπώσει το βιβλίο πού πιθανόν νά έ·νοχλοΰσε τούς Παπικούς, έπρεπε νά πάει πιο βόρεια στις Προτεσταντικές χώρες. Αυτό σημαία μεγαλύτερο κόστος καί προσοχή νά μήν ενοχλήσει τότε τις προτεσταντικές θέσεις.

5 Ό άγιος ’Αθανάσιος χρησιμοποιεί τήν πραγματική 'ιστορική ονομασία, «βασιλεία τών Ρωμαίων» καί όχι όπως έμεΐς τήν άποκαλοϋμε «Βυζαντινή αυτοκρατορία», μιμούμενοι, τήν Δυτική άκαδημαϊκή έπιστήμη. Όταν άναφέρει την λέξη «Βυζάντιο» έννοεΐ την «Πόλη» ή «Κωνσταντινούπολη», χρησιμοποιεί δηλαδή τήν λέξη «Βυζάντιο» πού είναι τό άρχαιοελληνικό ή έλληνιστικό ή πρωτορωμαϊκό όνομα τής Πόλης.

6 ’Έχοντας τον σύντομο βίου του καί τήν άκολουθία τοΰ 'Αγίου Μάρκου γνωρίζουμε μερικά πράγματα γιά τή·ν οικογένεια του καί τίς οπουδές των Εύγενικών. Ό άγιος ΄Αθανάσιος Πάριος άν καί δέν μπόρεσε νά βρει τότε τίς χειρόγραφες αύτές πληροφορίες, τά συμπεράοματά του όμως είναι πράγματι εύστοχα. Στό τέλος τοΰ βιβλίου σελίδα 199 παραθέτουμε τής πληροφορίες πού μάς δίνει το μικρό συ·ναξάρι γιά τόν άγιο Μάρκο.